Abstract:
ملا عبدالواحد بن علی شوشتری، فقیه، اصولی و دانا به علوم معقول و منقول شیعه، در اواخر سده دهم و اوایل سده یازدهم هجری میزیست. وی علیرغم شهرت در عصر خویش، در برخی کتب صرفاً به عنوان استاد شهید ثالث، قاضی نورالله شوشتری، شناخته شده تا جایی که یکی از مهمترین آثارش، به قاضی نسبت داده میشود. او در طول حیاتش، به دلیل کسب فیض از محضر علمایی همچون خواجه جمالالدین محمود شیرازی، آقاجان شیروانی و میرابوالفتح شرفه به شهرهای مختلف ایران از جمله شیراز، اصفهان و اردبیل سفر کرد. جایگاه علمی ملا در سطحی بود که از میان علمای معاصرش به استادی ولیعهد برگزیده شد، اما به دلیل اوضاع و احوال سیاسی نامناسب از این سمت استعفا کرد. از شاگردانش، علاوه بر قاضی نورالله و ولیعهد صفوی، میتوان به میرزا مخدوم شریفی و افضلالدین ترکه اشاره کرد. ملا تألیفات متعددی داشت که از این میان نسخ خطی شرح مختصر الاصول، شرح مبادئ الاصول، شرح تهذیب الاصول و التکلیف فی زمن الغیبة، در کتابخانههای ملی، آستان قدس و آیتالله گلپایگانی بر جای مانده است. قوت استدلال، قضاوت عالمانه و تسلط بر آرای اصولیان عامه از ویژگیهای برجسته وی در این آثار است.
Mullah Abd al-Wahed ibn Ali Shushtari, a jurist, fundamentalist and scholar of rational and narrative Shiite sciences, lived in the late tenth and early eleventh centuries AH. Despite his fame in his time, in some books he is known only as the master of the third martyr, Ghazi Nurollah Shushtari, to the extent that one of his most important works is attributed to the Ghazi. During his life, he traveled to different cities of Iran, including Shiraz, Isfahan and Ardabil, in order to acquire knowledge from scholars such as Khajeh Jamal al-Din Mahmud Shirazi, Aghajan Shirwani and Mir Abolfath Sharfeh. Mullah's scholarly status was at a level where he was chosen as the Crown Prince's master by his contemporary scholars, but he resigned due to the unfavorable political situation. Among his students, in addition to Ghazi Nurollah and the Crown Prince of Safavid, we can mention Mirza Makhdum Sharifi and Afzal al-Din Torkeh. Mullah had several works, among which the manuscripts of Sharh Mokhtasar al-Osul, Sharh Tahzib al-Osul and al-Taklif fi Zaman al-Ghaybah are left in the National Library, the Library of Astan Quds and the Library of Ayatollah Golpayegani. The power of reasoning, wise judgment and mastery over the views of Sunni fundamentalists are some of outstanding features in the mentioned works.
Machine summary:
شاهد بر این مطلب آن است که در طبقات اعلام آقابزرگ تهرانی و دانش نامه جهان اسلام ، ریاض العلماء افندی، ریاض الجنۀ زنوزی، تاریخ شوشتر جزایری و سایر تراجم یا موسوعات متأخر، از او فقط به عنوان استاد قاضی نورالله شوشتری یاد شده و حتی در روضات الجنات خوانساری نامی از او ذکر نشده است .
بنابراین ، نام استاد قاضی نورالله ، عبدالواحد بوده ، چنان که اغلب محققان متقدم و بیشتر فهرست نگاران متأخر به آن اشاره کرده اند (آقابزرگ تهرانی، ۱۴۳۰: ۳۶۰/۸؛ لجنۀ العلمیۀ فی مؤسسۀ الامام الصادق j، ۱۳۸۲: ۲۰۶/۴؛ گروه علمی مؤسسه امام صادق j)، ۱۴۱۸: ۳۶۶/۱۱).
علاوه بر این ، قاضی در خطبه ابتدایی حاشیه شرح مختصرالاصول از بیماربودن ملا در حین تدوین آن یاد میکند و میگوید: «به دلیل آنکه بیماریای که بر استاد عارض گشته به درازا کشیده ، به طوری که تدریس و مباحثه میسور نیست ، من مسودات او را مرتب نمودم تا تذکره ای از او در میان افاضل زمان و تبصره ای برای اندیشمندان باشد» (شوشتری، ۱۰۵۲: ۱).
متأسفانه از خاندان و اجداد عبدالواحد شوشتری اطلاعی در دست نیست ، الا اینکه در گزارشی که در فردوس آمده به نام برادر کوچکش ، حسن ، اشاره شده است : «و از اجرت آن چون در شیراز ارزانی بود اوقات ملا [میرزاجان باغنوی] و من و برادر خرد من که حسن نام داشت میگذشت » (حسینی مرعشی، ۱۳۷۸: ۵۴).