Abstract:
دادرسی مالیاتی بهعنوان یکی از جنبههای حقوق مالی در اکثر کشورهای جهان از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و در ایران نیز دارای سابقه نسبتاً طولانی میباشد و به سبب اهمیت آن در رابطه دو سویه مؤدیان مالیاتی و سازمان امور مالیاتی و تأثیر پذیری میزان رضایتمندی مؤدیان مالیاتی از آن، همواره یکی از موضوعات مهم در نظام مالیاتی ایران بوده است. از اینرو در این مقاله با هدف ارتقای نظام دادرسی ایران مشکلات و چالشهای این بخش مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور وضعیت موجود نظام دادرسی و فرآیند آن تشریح گردیده، همچنین برای مقایسه و استفاده از تجارب سایر کشورها، نظام دادرسی در برخی کشورهای منتخب مورد بررسی واقع شده است. برای این منظور از مطالعات اسنادی، کتابخانهای، پرسشنامه و مراجعات حضوری به هیأتهای حل اختلاف مالیاتی استفاده شده است. نتایج بررسیها در خصوص مشکلات و چالشهای نظام دادرسی مالیاتی در ایران حاکی از آنست که طولانی بودن فرآیند دادرسی مالیاتی در ایران ( تعدد مراجع مختلف)، حجم بالای پروندههای مالیاتی مطرح در هیأتهای حل اختلاف مالیاتی، عدم استقلال هیأتهای حل اختلاف مالیاتی و به تبع آن عدم رعایت بیطرفی در آرای صادره، استفاده نکردن از ظرفیتهای قانونی ماده 238 ق.م.م، عدم اجرای مفاد ماده 248 ق.م.م از لحاظ کیفیت آراء صادره، از مهمترین مشکلات نظام دادرسی مالیاتی ایران است. در نهایت نیز راهکارهایی جهت بهبود عملکرد نظام دادرسی مالیاتی بیان گردیده است.
In most countries, tax proceedings are of a great significance as an aspect of financial Law. In Iran, too, it has a long history and because of its importance for mutual relations of taxpayers and the tax administration, and its impact on taxpayers’ satisfaction, it has always been a major issue in the Iranian tax system. Therefore, in this paper problems and challenges ahead of tax dispute settlement aiming at promoting Iran’s tax proceedings are studied. For this purpose, the status qua of tax proceedings and its relevant processes are described and for the purpose of comparing and using best practices of other countries, their tax proceedings have been explored. In so doing, documentary and library study methodologies have been employed as well as a survey method based on questioners filled out by officials working at dispute settlement division. The study findings indicate prolong delayed dispute settlement in Iran, high numbers of tax dispute cases filed with tax dispute settlement boards, lack of independency of tax dispute settlement boards and non-neutrality of decisions made, non-observance of the legal potential of articles (238) and (248) of Direct Taxes Act, are among the most important problems ahead of INTA. At the last section of the paper, some solutions for improving Iranian tax dispute settlement processes have been proposed.
Machine summary:
م : آراء هیأت های حل اختلاف مالیاتی بدوی قطعی و لازم الاجراء است ، مگر این که ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ رأی بر اساس ماده (٢٠٣) این قانون و تبصره های آن به مؤدی، از طرف مأموران مالیاتی مربوط یا مؤدیان مورد اعتراض کتبی قرار گیرد که در این صورت پرونده جهت رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر احاله خواهد شد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) عملکرد هیأت های حل اختلاف مالیاتی (مطالعه موردی شهر تهران ) بعد از ارجاع پرونده های مالیاتی به هیأت های حل اختلاف ، نمایندگان هیأت های مذکور با توجه به محتویات پرونده مالیاتی اعم ازگزارش های مبنای صدور برگ تشخیص مالیات ، اسناد و مدارک موجود در پرونده و سایر اوراق ضبط شده در پرونده مورد رسیدگی و نیز با توجه به لایحه یا لوایح اعتراضیه تسلیمی و یا اظهارات شفاهی مؤدی یا نماینده اداره امور مالیاتی حاضر در جلسه هیأت به صدور رأی یا اظهارنظر شامل موارد زیر مینماید: • تأیید درآمد مشمول مالیات مندرج در برگ تشخیص مالیات صادره ؛ • تعدیل درآمد مشمول مالیات مندرج در برگ تشخیص مالیات صادره ؛ • رفع تعرض از مؤدی مالیاتی؛ • استرداد مالیات اضافه پرداختی؛ • عدم طرح درهیأت حل اختلاف مالیاتی؛ • صدور قرار استمهال ؛ • صدور قرار تجدید دعوت مجدد از مؤدی؛ • صدور قرار رفع نقص در ارتباط با پرونده مالیاتی مطروحه ؛ در ادامه هریک از موارد فوق به تفکیک و به طور اجمالی توضیح داده شده است : تأیید درآمد مشمول مالیات مندرج در برگ تشخیص مالیات صادره در صورتی که برگ تشخیص مالیات وگزارش مبنای صدورآن ، مبتنی بر رعایت کامل مقررات موضوعه ماده ٢٣٧ ق .