Abstract:
هدف تحقیق حاضر، بررسی وضعیت خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی منطقه و بررسی ارتباط آنها می-باشد. بدین منظور، پس از بررسی همگنی و رفع نواقص آماری به ارزیابی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی با استفاده از شاخص SPI و SRIدر مقیاسهای مختلف زمانی پرداخته شد. سپس ارتباط بین خشکسالی هواشناسی و خشکسالی هیدرولوژیکی و ارتباط بین خشکسالی هواشناسی با وقوع خشکسالی هیدرولوژیکی با تأخیرهای زمانی مختلف، با استفاده از همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی وضعیت خشکسالی و مقایسه شاخصهای مذکور نشان داد که در همه ایستگاههای هواشناسی از حدود سال 1379 دوره-های خشکسالی افزایش یافته و بیشترین ارتباط بین این دو نوع خشکسالی، در دوره 48 ماهه است. همچنین بر اساس نتایج شدت خشکسالی هیدرولوژیکی در منطقه بیشتر از خشکسالی هواشناسی است. براساس مقدار میانگین شاخصهای خشکسالی، تعداد دورههای خشکسالیهای هواشناسی 14 سال، و تعداد دورههای خشکسالیهای هیدرولوژیکی 15 سال بوده که شدیدترین آنها به ترتیب در سالهای 1367 و 1387 رخ داده است. خشکسالی هواشناسی در ابتدای دوره مطالعه تأثیر زیادی روی خشکسالیهای هیدرولوژیکی نداشته؛ ولی از سال 1383 شدت خشکسالی هیدرولوژیکی در منطقه افزایش یافته است. همبستگی بین شاخص SPI و شاخص SRI در ایستگاههای مختلف مورد مطالعه، روند یکسانی نداشته و بیشترین معنیداری بین شاخصهای خشکسالی هیدرولوژیکی و هواشناسی 48 ماهه وجود داشته است (6 مورد از مجموع 11 مورد با ضریب همبستگی بین 53/0 تا 872/0). بر اساس نتایج حاصل از همبستگی پیرسون بین دو شاخص مورد استفاده با تأخیرهای 1، 2، 3 و 4 ماهه، در 9 ایستگاه بیشترین مقدار همبستگی بین شاخص SPI هر دوره با شاخص SRI همان دوره مشاهده شد. بنابر نتایج حاصله، خشکسالی هواشناسی بلافاصله باعث کاهش جریان رودخانههای منطقه شده و بر شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی تأثیر میگذارد.
Drought is one of the most prevalent and dangerous disturbances around the world, which cause significant economic and agricultural losses. Kerman province located in the center of Iran is in the first places of drought. The purpose of this research was to investigate the meteorological and hydrological drought condition of the study area. The relationship between meteorological and hydrological drought was also investigated. For this propose, 11 hydrometric stations and 10 precipitation hydrometric stations were extracted. The hydrological and drought indicators were measured using SPI and SRI were calculated at different time scales. Then, the relationship between meteorological drought and hydrological drought, as well as the relationship between meteorological drought with hydrological drought occurring with different time delays, were analyzed using Pearson correlation. The comparison between SPI and SRI indexes showed that in all meteorological stations, drought periods have increased since 2000. The highest correlation between these two types of droughts in the region was related to 48 month periods. The results showed that hydrological drought severity is more than meteorological drought in the region. At the beginning of the study period, meteorological droughts have not an important different with hydrological droughts; however, since the year 2004, the severity of hydrological drought has increased continuously in the region. The correlation between SPI and SRI index at different stations was not the same. The results of the Pearson correlation between SPI and SRI index with delay of 1, 2, 3 and 4 months showed that the highest correlation between SPI and SRI were occurred for the same period. These results also indicate that meteorological droughts immediately affect the river flow and consequently, the hydrological drought was happened
Machine summary:
در داخل کشور نیز در مورد ارتباط بین خشک سالی هواشناسی و هیدوژیکی مطالعاتی در نقاط مختلف انجام شده است که میتوان به مطالعات ملکینژاد و سلیمانی مطلق (١٣٩٠)، مفیدیپور و همکاران (١٣٩١)، علیمیرزایی و همکاران (١٣٩٥)، وکیلی - فرد و همکاران (١٣٩٦) و حصیرچیان و همکاران (١٣٩٧) اشاره کرد.
استان کرمان در رده های نخست خشک سالی در ایران قرار دارد (جهان شاهی و همکاران ، ١٣٩٥: ٩٨-٨٥) و تاکنون مطالعه ای که در آن تأثیر خشک سالیهای هواشناسی بر خشک سالی هیدرولوژیکی به طور جامع و در چندین حوضه به صورت هم زمان بررسی شده باشد، در این استان انجام نشده است .
10- Badou (رجوع شود به تصویر صفحه) ٣- مواد و روش ها در این مطالعه به منظور بررسی ارتباط خشک سالیهای اقلیمی و هیدرولوژیکی در استان کرمان از شاخص های SPI و SRI استفاده شد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) ٤-٣- وضعیت کلی خشک سالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در منطقه ی موردمطالعه برای بررسی وضعیت خشک سالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در کل منطقه ی موردمطالعه ، میانگین وزنی شاخص SPI و شاخص SRI سالانه کل ایستگاه های موردمطالعه طی ٣٠ سال دوره ی آماری بر اساس مساحت تحت تأثیر هر ایستگاه و استفاده از روش تیسن در منطقه مشخص شد که نتایج آن در شکل ٣ نشان داده شده است .
12- Bola 13- Long 14- NKomozepi 15- Chung (رجوع شود به تصویر صفحه) ٥- نتیجه گیری بر اساس نتایج این تحقیق ، خشک سالی هیدرولوژیکی در منطقه ی موردمطالعه شدیدتر از خشک سالی هواشناسی است و در سال های اخیر شدت آن افزایش یافته است .