Abstract:
این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی و با گردآوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه ای
و پژوهشهای میدانی به معرفی مقبرة تیموری معروف به بابا و بیبی در روستای خسرویه
استان خراسان شمالی میپردازه و ضمن معرفی صندوقچههای چوبی ارزشمند آن» شیوم
مطالعات معماری و توجه به ساختار و آرایههای بناهای تاریخی را در بازشناسی تاریخ تحولات
بنا تبیین میکند. مقبرة خسرویه (بابا و بیبی) دارای دو فضای گنبدخانهای کوچک و بزرگ
ویک آایوان در جلوی گنبدخانه کوچک است. در هر گنبدخانه, صندوقچهای چوبی مزین به
اشکال هندسی,» نقوش گل و بوته و کتیبههایی به خط ثلث است. این صندوقچههای ارزشمند
یکی از مهمترین اسنادی است که تاریخهای متعددی بر روی آن حک شده است که بر
اساس این تاریخها و ویژگیهای ساختاری بنا میتوان به زمان ساخت و سیر تحولات مقبره
پی برد. از نتایج این پژوهش مشخص میشود که مقبره در دو مرحله ساخته شده است. با
توجه به ساختار و شیوة اجرای پوشش - که ترکیبی از تویزههای متعدده را نمایش میدهد
و با توجه به نمونههای مشابه این نوع پوشش در بناهای خراسان بزرگ دوره تیموری و هم
چنین به استناد کتیبة صندوقچۀ گنبدخانه بزرگ (مقبره بابا)» این فضا و ایوان جنب آن در
دورۀ تیموری ساخته شده است و گنبدخانۀ کوچک (مقبرۀ بیبی) بر خلاف تاریخ نگاشته شده
بر صندوقچة چوبی آن که نشانگر دورۀ صفویه است. با توجه به عمق ساخت و استقرار آن بر
روی دامنۀ کوه و پوشش گنبدی ساده, قبل از دورۀ تیموری ساخته شده است. پوشش گنبدخانۀ بزرگ و ایوان کنار آن به دلیل ساخت بنا بر روی بستر دست ساز، پس از یک قرن دچار
آسیب جدی شده است وبه تبع آن باعت آسیبهای فراوان به صندوقچة چوبی موجود در
گنبدخانة بزرگ میشود. با توجه به مقایسۀ ساختار و چوبهای به کاررفته در مرمت این
صندوقچه و مشابهت آن با چوبهای صندوقچة گنبدخانة کوچکه میتوان نتیجه گرفت در
دورة صفویه» هم زمآان با اتمام و نصب صندوقچة گنبدخانة کوچک. گنبدخانة بزرگ و صندوقچۀ
آن مرمت اساسی شده است. تقویت تویزههای جنوب شرقی و جنوب غربی بناء با جرزهای
قطوری که ضخامتی برابر تویزههای اصلی مقبره دارد، موید این مساله است.