Abstract:
ادبیات داستانی بخشی مهم از آثار ادبی است که در کشور ما بهدلیل عمر کوتاه صدسالهاش
کمتر مورد بررسی قرار گرفتهاست. از میان این آثار، برخی آثار ابتدایی هستند که اولین
نمونههای رمان تاریخی فارسی را شکل دادهاند. رمان دهنفر قزلباش حسین مسرور یکی از
این آثار به شمار می رود. در این مقاله سعی شده تا با استفاده از نظریه ساخت گرایی
سوسوری سطح زبانی این رمان مورد بررسی قرار گیرد. مهمترین عناصر به کار رفته در رمان
که به سب جعل متن تاریخی منجر شدهاند، استفاده از اسامی ذات و معنی و کاربرد صفات
در صنعت بدیع تناسخالصفات است. همچنین کوتاهنویسی جملهها به واسطة اهمیّت انتقال
پیام در متون کهن به این امر کمک کردهاست. نویسنده از ضربالمثل، شعر و همچنین
کاربرد جملات عامیانه برای انتقال زمان روایت، اقلیم روایت و افراد سود بردهاست.
Machine summary:
مهم ترين عناصر به کار رفته در رمان که به سبک جعل متن تاريخي منجر شده اند، استفاده از اسامي ذات و معني و کاربرد صـفات در صنعت بديع تناسخ الصفات است .
هدف نويسنده از دنبال کردن اين روّيه ، ايجـاد شـناخت بـيش تـر و عميـق تـر از ايـن دورة تاريخي در بستر زماني نويسش اثر که هنوز کار پژوهشي به اوج خود نرسيده و بخش مهمّـي از پژوهش بر عهدة داستان نويسان زمانه بوده است ، شناخته ميشود.
به جز صحنۀ درون قلعۀ تربت حيدريه و پس از دريافـت دسـتور شـاه توسـط شاهوردي بيک که نويسنده براي اوّلين بار حالات روحي و درونّيات يک شخصـيت داسـتان را مورد بررسي کامل قرار ميدهد و قصـد نشـان دادن جنـگ درونـي وي بـراي کشـتن و يـا نکشتن اهالي حرم خانه را به مخاطب دارد و يا نمونه هايي از اين دست ، ديگر صحنه هاي رمان چه در جمله بندي و چه در توصيف از ايجاز خوبي برخوردار است .
نتيجه گيري نگارنده در مقاله اي که از نظر گذشت چند هدف عمده را دنبال ميکند؛ نخست اين که با استفاده از اشاره به ديگر متون ، پيش زمينه هاي ادبيات داستاني بعدي ايران زمين مورد نظر قرار گرفت ؛ همچنين تأثيري که رمان هايي مانند اثر ياد شده در کّلي گويي در آثاري مانند کليـدر و در عامه نويسي در آثاري مانند فارسي شکر است گذاشتند.