Abstract:
تجارت آزاد مفهومی است که تالش شده است در قالب اسناد بینالمللی تعریفی معین و الزام آور به خود
بگیرد. اسناد تجاری بین المللی، موافقتنامه هایی هستند که در پی روابطی چند جانبه در سطح جهانی و
منطقه ای ایجاد شدهاند. بهترین سند تجاری چند جانبه بین المللی در حال حاضر, موافقتنامه سازمان تجارت
جهانی است. مقررات این سازمان و هم چنین مقررات گات ۱۹۴۷در شناخت مقررات تجاری بین المللی
بسیار حائز اهمیت است. مقوله محیط زیست و حفاظت از آن هر چند به طور خاص فاقد یک موافقتنامه در
نظام سازمان تجارت جهانی است اما توجه به ان به عنوان یک استثنای مهم در تجارت آزاد محسوب
میشود که در غالب بندهای ،«ب و ز»ماده ۲۵ گات ارزیابی می شود. به عالوه، موافقتنامه های تجاری سازمان
تجارت جهانی از جمله تریپس،گتس،موافقتنامه کشاورزی، موافقتنامه موانع فنی فراروی تجارت،
موافقتنامه اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی دارای مقررههایی خاص درجهت حفظ محیط زیست و
منابع تجدیدناپذیر هستند. در اسناد تجاری منطقه ای همچون اتحادیه اروپاء مقررات نفتا و مرکوسور نیز
حمایت از محیط زیست و توسعه پایدار از جمله اهداف اساسی متولیان آن اسناد به حساب می آیند. این مقاله
انتقال تکنولوژی سازگار با محیط زیست به کشورهای در حال توسعه و اصل تجارت آزاد بین المللی را
تحلیل می کند.
Machine summary:
مفهوم تجارت آزاد امروزه يا در قالب اسناد تجاري چند جانبه اي همانند موافقتنامه تأسيس سازمان تجارت جهاني و يا گات سابق مطرح ميشوند که در واقع جز اسناد الزامآور يا حقوق قوام يافته در عرصه حقوق بين الملل محسوب ميشوند و يا در قالب اسناد تجاري منطقه اي همچون اسناد تجاري اتحاديه اروپا و يا نفتا)موافقتنامه تجارت آزاد شمال آمريکا (و يا مرکوسور) بازار مشترک جنوب آمريکا، که گاهـادر زمره حقوق نرم يا قوام نيافته و حتي بعضا غير الزامي قرار ميگيرند، لذا براي يافتن جايگاه محيط زيست از دل اسناد فوق الزم است تا مفاد اين اسناد مورد بررسي و تجزيه و تحليل واقع شود تا موقعيت محيط زيست و الزام به حفظ گونه هاي در معرض خطر انقراض و جلوگيري از آلوديهاي زيست محيطي را در اين اسناد بررسي کنيم .
به همين دليل براي رفع بحران و پيشگيري از عواقب آتي آن فقط در حوزه سازمان هاي دولتي کشورها امکان پذير نيست و مشارکت جدي مردم را ميطلبد که رايج ترين شکل آن سازمان هاي غير دولتي است نهادهاي مردمي زيست محيطي به لحاظ دسترسي و ارتباط وسيع با مردم ، امکان شناخت بهتر و دقيق تري از نيازها و مسائل جامعه ١٨٧ دوره جديد، سال ششم ، شماره هجدهم ، تابستان ١٤٠٠ را در اين زمينه داشته و به گونه اي واقع بينانه تر و عملي تر مي توانند در جهت رفع معضلات زيست محيطي اقدام کنند و مسائلي که دولت فرصت پرداختن به آن را ندارد مورد بررسي دقيق و سريع قرار دهند.