Abstract:
عدالت یکی از نخستین آرزوها و تکاپوهای بشری برای رسیدن به جامعه مطلوب بوده است و یکی از امور ضروری در حکومتها و سازمانها، انتخاب افراد شایسته برای مسئولیتهاست. نهادینه شدن شایستهسالاری در سازمانها موجب کاهش فساد اداری و گسترش عدالت اجتماعی میشود. با درنگی در اندیشههای سیاسی ـ اجتماعی اسلام، و با واکاوی آموزههای تعالی بخش اسلامی به خوبی میتوان جایگاه شایستهسالاری را استخراج کرد. عدالت، بهعنوان اساسیترین اصل دینی، همان شایستهسالاری است؛ چراکه با تحقق عدالت اسلامی، اصل استقرار هر چیزی در جای خود، محقق میشود. در این میان تئوریسین و راهبر انقلاب اسلامی دو اصل "پیشرفت" و "عدالت" را بهعنوان شاخصه و اولویت اصلی انقلاب اسلامی در دهه چهارم انقلاب مورد توجه انقلابیون قرار داده و از همه مردم و مسئولین، خواص و عوام خواسته است تا با برای رسیدن به این دو شاخصه کلیدی برنامهریزی و تلاش نمایند. پژوهش حاضر نقش عدالت و شایستهسالاری را بر پیشرفت جامعه اسلامی ایران مورد کاوش قرار داده است. مسئولیت اداره هر کاری، از بالاترین امور، که منصب رهبری مردمان است تا پایینترین امور، باید براساس شایستگی باشد. چنانچه این اصل مهم زیر پا گذاشته شود، شیرازه امور از هم میپاشد و هیچ کاری به مقصد نمیرسد.
Machine summary:
در سیره نبی اکرم(ص) نیز شایسته سالاری در گزینشها جایگاه ویژهای داشت دربینش پیامبر گرامی اسلام(ص) فضیلت و برتریهای شخصی تنها معیار نبود بلکه حضرت در کنار ایمان و تعهد «لیاقت» را نیز لحاظ میکردو در سیره امام علی(ع) این بزرگ تربیت یافته مکتب نیز هم در گفتار و هم در رفتارخویش بر این ویژگی تاکید خاصی داشت (خاتمی،1377) در جامعه اسلامی، دین داری با تعهد، اصلی ترین ویژگی یک مدیر معرفی شده است.
مولای متقیان حضرت علی(ع)دربارۀاین امانت الهی میفرماید:«مدیریت وحکمرانی برای تو نیست بلکه امانتی برگردن توست وکسی که از تو بالاتر است از توخواسته تا نگهبان باشی، وظیفه نداری که در کار مردم به میل وخواسته شخصی خود عمل کنی یا بدون ملاک معتبر وفرمان قانونی به کار بزرگی دست بزنی(عظیم زاده اردبیلی،2002) در زمان حال هیچ علمی مانند مدیریت نمیتواند گره گشای امور سازمانی و اداری کشور باشد.
نمونهای از شایسته ترین مدیریتهای بشری است(همان منبع،ص15)امام علی(ع) که تربیت یافته مکتب قرآن وپیامبر اکرم (ص)به شایسته سالاری در نظام مدیریتی اعتقاد دارد ومیفرماید:«همانا سزاورترین مردم به امر خلافت ورهبری امت تواناترین بر اداره آن ودانا به فرمان خداوند در فرمان مسایل است»ونیز میفرمایید:«من احسن الکفایه الولایه»«آن کس که ازعهده امور به درستی برآید شایستگی ولایت ورهبری را دارد»(عظیم زاده اردبیلی،2002)اغاز حرکت به سوی پیشرفت عادلانه والگوی شایسته،اندیشه عادلانه است.