Abstract:
عفت در شریعت، بهمعنای خویشتنداری و بازداشتن نفس در برابر هرگونه تمایل افراطی نفسانی از محرمات است و در مفهوم خاص آن «عفتجنسی»، خودداری از تمایلات افراطی جنسی است که سدی محکم در برابر تزلزل بنیان خانواده و ارتکاب به تعدی و گناه است. میزان همگرایی و درک مشترک از مفهوم عفتجنسی میان نخبگان علوم دینی بهعنوان بسترسازان قانونگذاری و مردم عادی بهعنوان ملتزمان به قانون، از اهمیت بهسزایی در ضمانت اجرایی و رضایت مردمی از قوانین برخوردار است. این پژوهش در چارچوب روش تحقیق کیفی و تحلیل موضوعی (تماتیک) انجام شد. انتخاب نخبگان حوزوی شرکتکننده در پژوهش، به شیوه هدفمند (افراد صاحب تألیف و صاحبنظر در حوزه عفتجنسی) و مردم عادی با روش تصادفی از میان زنان و مردان شهرهای تهران و قم صورت گرفت. دیدگاههای هر دو گروه به روش مصاحبه نیمهساختاریافته به دست آمد. تحلیل موضوعی (تماتیک) دادهها، با کُدگذاری باز، کُدگذاری محوری و کُدگذاری انتخابی، استخراج و طبقهبندی شد. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که در مفهوم و قلمرو عفتجنسی بین هر دو گروه یادشده، همگرایی نسبی وجود دارد و در بخش مصادیق عینیِ عفتجنسی، میزان همگرایی به وضوح کاهش مییابد.
Chastity in the Shari'a means abstinence and restraint of the soul against any extreme carnal desires, and in its specific sense, "sexual chastity" is the abstinence from extreme sexual desires, which is a strong barrier against shaking the foundation of the family and committing transgression and sin. The degree of convergence and common understanding of the concept of sexual chastity among the elites of religious sciences as the context providers of legislation and ordinary people as the followers of the law is of great importance in the executive guarantee and public satisfaction with the law. This study has been conducted in the framework of qualitative research method and thematic analysis. The seminary elites participating in the study were selected in a purposeful manner (authors and experts in the field of sexual chastity) and ordinary people were randomly selected from men and women in Tehran and Qom. The viewpoints of both groups were obtained through semi-structured interviews. Thematic analysis of data was extracted and classified by open coding, axial coding, and selective coding. The Findings indicate that in the concept and realm of sexual chastity between the two groups, there is a relative convergence and in the objective examples of sexual chastity, the degree of convergence is clearly reduced.
Machine summary:
مقاله پژوهشی بررسی میزان همگرایی عفتجنسی در دیدگاه نخبگان حوزوی و مردم صالحه خدادادی 1 راحله کاردوانی 2 تاریخ دریافت: 20/07/1399 تاریخ پذیرش: 17/07/1400 چکیده عفت در شریعت، بهمعنای خویشتنداری و بازداشتن نفس در برابر هرگونه تمایل افراطی نفسانی از محرمات است و در مفهوم خاص آن «عفتجنسی»، خودداری از تمایلات افراطی جنسی است که سدی محکم در برابر تزلزل بنیان خانواده و ارتکاب به تعدی و گناه است.
در این پژوهش سعی شد بهمنظور بررسی میزان همگرایی نخبگان حوزوی و سایر مردم جامعه در مفهوم عفتِ جنسی، پرسشها با هدف دستیابی به باورهای افراد جامعه و نخبگان حوزوی از عفتِ جنسی طرح شوند و بر مبنای پرسشهای زیر، شرکتکنندگان مورد مصاحبه قرار گرفتند: 1- مفهوم عفتجنسی از منظر شما چیست؟ 2- قلمرو عفتجنسی از منظر شما کجاست؟ 3- مصادیق بیعفتی جنسی از دیدگاه شما کدام است؟ پرسشهای مذکور برای نخبگان حوزوی از منظر منابع دینی (آیات و روایات) مورد پرسش قرار گرفت.
از مقایسه دو جدول فوق، چنین برمیآید که گروه مردم به مصادیقی برای تشریح بیعفتی جنسی اشاره دارند که از دیدگاه نخبگان حوزوی این مصادیق بهطور کلی در نظر باید گرفته شود به اینصورت که هر فعلی که در چارچوب شریعت عمل غیرعفیفانه تلقی شود؛ اگر حرام هم نباشد، میتواند مقدمه حرام باشد؛ پس باید از آن دوری کرد و این دوریکردن از تمایلات نفسانی، ارتباطی به محیطی که فرد در آن قرار دارد و میزان و امکان دسترسی افراد به یکدیگر ندارد.
بر اساس پژوهش حاضر، در بخش مربوط به پرسش اول؛ یعنی مفهوم عفتِ جنسی از دیدگاه مردم و نخبگان حوزوی بیشترین همگرایی وجود دارد.