Abstract:
تهذیب نفس یکی از مهمترین سفارشات قرآن کریم و تضمینکننده سعادت انسان است. به همان میزان میتوان گفت روشهایی که موجب تهذیب نفس میشود از اهمیت بسزایی برخوردارند. این پژوهش درصدد است با بررسی آیات قرآن کریم و بررسی آرای مفسران به ویژه علامه طباطبایی با روش تحلیلی، استنتاجی، مهمترین روشهای تهذیب نفس را مورد احصاء و بررسی قرار دهد. نتایج تحقیق نشان میدهد، هر چند به صورت مستقیم در منابع مورد استناد، سخنی از «روش» تهذیب نفس در آنها به میان نیامده است، اما روشهای «یاد خدا»، «شناخت نفس»، «عبرتآموزی»، «یادآوری نعمتها»، «انذار»، «تبشیر» و «یاد مرگ» از مهمترین روشهای تهذیب نفس به شمار میروند که از این منابع قابل استنباط و استنتاج هستند. از میان روشهای مذکور بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی «روش انذار» دارای آثار بیشتر و مؤثرتری نسبت به «روش تبشیر» است و «یاد مرگ» یکی از مهمترین روشهایی است که در زندگی انسان تأثیرگذار است. بر اساس فرمایش علامه طباطبایی قرآن کریم برای دستیابی به اخلاق حسنه و تهذیب نفس، مسیر و روش رفع صفات ناپسند اخلاقی را فراروی انسان قرار داده است. به باور علامه روش قرآن کریم، روش منحصر به فردی است که نه در تعالیم کتابهای آسمانی پیشین از آن نشانی وجود دارد و در نه در دیدگاه حکمای الهی مانند آن یافت میشود.
Machine summary:
اين پژوهش درصدد است با بررسي آيات قرآن کريم و بررسي آراي مفسران به ويژه علامه طباطبايي با روش تحليلي، استنتاجي، مهمترين روشهاي تهذيب نفس را مورد احصاء و بررسي قرار دهد.
بر اساس فرمايش علامه طباطبايي قرآن کريم براي دستيابي به اخلاق حسنه و تهذيب نفس، مسير و روش رفع صفات ناپسند اخلاقي را فراروي انسان قرار داده است.
٢. جايگاه تهذيب نفس در معارف اسلمي خودسازي و رسيدگي به نفس براي نيل به سعادت يکي از اهداف چندگانه پيامبران در قرآن کريم معرفي شده است که اهميت اين بحث را به خوبي نشان ميدهد.
)سجده : ١٨()همان: ١٩٨( فراز پاياني اين بند از فرمايش علمه که آيه را کنايه از دوام بر تسبيح خداوند ميداند و تسبيح را هم نوعي ذکر و براي اين تفسير خود و برداشتي که از آيه ارائه کرده است، آيه ١٨ سوره مبارکه سجده را آوردهاند، در کنار مطالبي که در ادامه از ايشان ميآيد، بيانگر اين مطلب است که ياد خداوند ميتواند به عنوان يک روش در اصلح نفس و تهذيب آن به کار گرفته شود.
11 برداشتها و استنباطهاي علامه طباطبايي درباره اينکه مسير قرب الهي از طريق ياد خداوند و ذکر او ميگذرد، بيانگر اين مطلب است که از ياد خدا ميتوان به عنوان يک روش براي تهذيب نفس نام برد که فراروي آن و در انتهاي مسير قرب الهي را موجب ميشود.
11 برداشتها و استنباطهاي علامه طباطبايي درباره اينکه مسير قرب الهي از طريق ياد خداوند و ذکر او ميگذرد، بيانگر اين مطلب است که از ياد خدا ميتوان به عنوان يک روش براي تهذيب نفس نام برد که فراروي آن و در انتهاي مسير قرب الهي را موجب ميشود.