Abstract:
خانه‌ها از جمله مهم‌ترین گونه‌های معماری هستند که تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه در آن‌ها قابل مشاهده است. دوره قاجار از مهم‌ترین اعصار تاریخی ایران است که تغییر عمده در معماری و شهرسازی آن رخ داده است. این دگرگونی‌ها با کاهش تدریجی مبانی گذشته و نیل آن به‌سوی مفاهیم جدید در حوزه معماری مسکونی بوده است. به‌گونه‌ای که ساختار هم گون و یکپارچه خانه‌های سنتی را به عرصه چالش میان سنت و تجدد و ابزار تفاوت‌ها و تمایزات طبقاتی مبدل نمود. این پژوهش با رویکرد کیفی و در دو بخش، تاریخی-تفسیری و نیز قیاسی به بررسی اجمالی نظام ساختار کالبدی حاکم بر معماری عمارت‌های تهران و تبریز، پرداخته است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که معماری مسکونی قاجار در گذر از جهان سنت به تجدد، با استقرار برون‌گرایی به‌جای درون‌گرایی و اعمال تغییرات کالبدی و فضایی و تزیینات معماری، تحولی عظیم را پشت سرنهاده است. این تغییرات، تحت تاثیر رویکردها و عوامل مختلف نظری و اجتماعی در بخش‌های مختلف ایران متفاوت بوده، به‌گونه‌ای که نمود تجدد و فرهنگ غربی در خانه‌های تهران بیشتر از تبریز بوده است.
Machine summary:
مطالعه تطبیقی ساختار کالبدی خانه‌های سنتی دوره قاجار (نمونه موردی: شهر تهران و تبریز) سیروس جمالی*، نادیا خندانی کد مقاله: 88248 چکـیده خانه‌ها از جمله مهم‌ترین گونه‌های معماری هستند که تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه در آن‌ها قابل مشاهده است.
مساله اصلی تحقیق، استخراج و تبیین شاخصه های سنت و تجدد در معماری مسکونی قاجار از طریق بررسی پیشینه پژوهش و توصیف، تحلیل و مقایسه خصوصیات معماری و شاخصه های کالبدی فضاها در دو شهر تهران و تبریز خواهد بود؛ بنابراین برای بررسی هدف پژوهش و مشخص نمودن روند منطقی تحقیق می توان پرسش اصلی تحقیق را به صورت زیر بیان نمود: روند تحول عناصر و ساختار های کالبدی فضاهای خانه‌های تبریز و تهران در دوره قاجار به چه صورتی بوده است؟ 2- پیشینه تحقیق برای جلوگیری از اطاله کلام، سابقه پژوهش نویسندگان در قالب جدول تدوین و ارائه شده است.
بناهای مسکونی این دوره، شامل ورودی، هشتی، اتاق مرکزی، ایوان با دوستون در جلوی آن و اتاق‌های کوچک تر واقع در اطراف اتاق مرکزی که همه به شیوه معماری اصیل ایران در ادوار گذشته بوده که در این دوره با ابتکار های جدید تر و نفوذ عناصر معمار غرب در جزئیات و ساخت و ساز تکمیل شده است (ساریخانی، 1384).
بررسی عناصر و تزئینات خانه‌های دوره قاجار شهر تهران (ماخذ: نگارندگان، 1399) (به تصویر صفحه مراجعه شود) 6- معرفی نمونه‌های موردی دوره قاجار شهر تبریز 6-1- خانه امیر نظام گروسی این خانه که اکنون موزه قاجار تبریز بوده و در سال 1370 با شماره ثبتی 1749 در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفته است.
(
, 
, 
)
