Abstract:
نقد بوم گرا (Ecocriticism) مطالعۀ رابطۀ ادبیات و محیط زیست و چگونگی بازتاب ارتباط انسان با محیط پیرامونش در ادبیات است. این نوع نقد، با تغییر نگرش به طبیعت از طریق ادبیات، در اوضاع بحرانی محیط زیست تغییر ایجاد می کند. موقعیت اقتصادی و تنوع جغرافیایی جنوب ایران و آمیزش آن ها با صنعت نفت، به داستان های این منطقه از کشور سبکی ویژه بخشیده است؛ در مناطق جنوب، با استخراج نفت، آسیب های فراوانی به محیط زیست وارد شد. در این پژوهش پس از آشنایی با تئوری نقد، داستان های نفتی جنوب ایران بر اساس نقد بوم گرایانه بررسی شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که تأثیر انسان بر طبیعت به واسطهی فعالیت های صنعتی و تخریب طبیعت بکر جنوب، در آثار اغلب نویسندگان مکتب جنوب منعکس شده است؛ طبیعت در این آثار، تنها مکان رویداد حوادث تلقی نمی شود؛ بلکه به عنوان زمینة اصلی داستان ها، خود عامل پیشبرد حوادث است و به طور مسقیم بر شخصیت ها تأثیر می گذارد.
Ecocriticism is the study of the relationship between literature and the environment and how man relates to his environment in literature. This kind of criticism changes the critical situation of environment by changing the attitude towards nature through literature. The economic situation and geographical diversity of southern Iran and their combination with the oil industry, has given a special style to the stories of this region of the country; In the south, oil extraction caused extensive damage to the environment. In this study, after getting acquainted with the theory of criticism, the oil stories of southern Iran have been studied based on ecological critique; The results of this study show that the impact of man on nature due to industrial activities and the destruction of the pristine nature of the South, is reflected in the works of most Southern school writers; In these works, nature is not the only place where events take place; Rather, as the main context of the stories, it is itself a factor in the development of events and directly affects the characters.
Machine summary:
پيشينۀ پژوهش آثار داستاني مکتب جنوب در کتاب هاي زيادي و از نقطه نظرهاي مختلفي بررسي شده اند؛ براي نمونه «اقليم داستان نويسي » (١٣٩٧) از رضا صادقي شهپير که در آن ، داستان نويسي اقليمي ايران در محدودة تاريخي انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامي در پنج حوزة اقليمي مورد تحليل قرار گرفته است که يکي از حوزه هاي اصلي ، داستان نويسي اقليمي جنوب است ؛ «دريچۀ جنوبي » (١٣٩٨) نوشتۀ کورش اسدي و غلامرضا رضايي که در آن علاوه بر بررسي ادبيات جنوب و نقد عنوان مکتب جنوب ، به گزينش و نقد بهترين داستان هاي کوتاه نويسندگان خوزستان پرداخته اند؛ کتاب ارزشمند «از نفت تا داستان » از شبنم حاتم پور که در سال ١٣٩٩ منتشر شده است ، تنها اثري است که به وضوح به تأثير نفت بر ادبيات جنوب پرداخته است ؛ نويسنده در اين کتاب ، با تأکيد بر مؤّلفه هاي اقتصادي و سياسي ، تأثير نفت را بر جنوب و ادبيات جنوب ايران بررسي کرده است ؛ اما در اين کتاب هيچ نشانه اي از نقد زيست محيطي ادبيات داستاني مکتب جنوب وجود ندارد؛ در همين راستا مقالۀ «نقش صنعت نفت در ظهور سه نويسندة صاحب سبک مکتب داستان نويسي جنوب » از سيدمهدي نوريان و شبنم حاتم پور (١٣٩٣) تأثير صنعت نفت را بر ظهور احمد محمود، صادق چوبک و ابراهيم گلستان بررسي کرده است ؛ بر اين مبنا تاکنون هيچ پژوهش مستقلي در مورد نقش صنعت نفت در تخريب محيط زيست و طبيعت جنوب و اثرات آن بر زندگي انسان ها انجام نشده است .