Abstract:
شاهنامه، از دو جهان واقعیت و فرا واقعیت نقش پذیرفته است؛ یعنی جهان تدبیر و جهان تقدیر؛ آنچه که حاکمیت خود را در تمامی داستان‌های شاهنامه تثبیت نموده جهان تقدیر است. هدف این پژوهش، ریشه یابی تقدیرگرایی در شاهنامه نیست. بلکه چیزی جز شناخت مهم‌ترین عامل و عناصر در شکل گیری تقدیر در شاهنامه نیست. محور این پژوهش، تحلیل تقدیر در شاهنامه بر اساس کردارهای فرا طبیعی پیشگویی است. با این کردار، حوادث از قبل مشخص می شود: اختر شناسان و فرشتگانی؛ مثل سروش و اسرافیل یافت می شوند که قضایا را از پیش می دانند؛ دانایان و بینادلانی آینده را می بینند؛ شاهان، شاهزادگان، پهلوانان و موبدان به جهت داشتن فرّۀ ایزدی و هنرمندی، پیشگویی می کنند؛ خارق العاده هایی؛ مثل سیمرغ، جام جهان بین و «درخت گویا» از آینده و اسرار عالم می گویند . آنچه در پی می آید حاصل مطالعاتی است که با روش کیفی، تحلیل داده‌های متنی و به صورت هدفمند شکل یافته است. گرد آوری مطالب نیز به شیوۀ مطالعات کتابخانه ای انجام یافته است. بر این اساس، تمام مصادیق کردارهای آینده خوانی که بالغ بر یکصد مورد می باشد توصیف و تحلیل شده است. در نهایت، اثبات می شود وقتی‌که تمام گزاره‌های آینده خوانی محقق می شوند این چیزی جز سیطرۀ تقدیر نیست و این ویژگی در همۀ حماسه های مطرح جهان وجود دارد.
The Book of Kings demonstrates the influences of two worlds namely the natural and the supernatural worlds or the worlds of free will and predetermined destiny. Of the two worlds, the world of destiny is the one which has maintained its dominance throughout all the stories of The Book of Kings. This study was not aimed at finding the roots of determinism in The Book of Kings, but, rather just identifying the main factors and elements of the formation of destiny in the work. This study is centered around determinism in The Book of Kings based on supernatural acts of foreseeing future and prophecy. Through the act of foreseeing future, forth-coming events were predetermined. That is, there were astronomers and angels such as Soroush and Israfil who knew the events in advance; there were magi and clear-sighted men who saw the future; there were kings, princes, heroes, and priests who prophesized with the help of their heavenly-provided powers; and there were extraordinary entities such as Simorgh (phoenix), Jam-e-Jahan-Bin (world-revealing bowl), and the talking tree which informed humans of the future and the secrets of the world. The study adopted the qualitative research approach and involved the analysis of textual data which had been collected through purposive library studies. All instances of foreseeing future, which surmounted one hundred cases, were described and analyzed. In the final analysis, as with all great works of epic literature, the dominance of destiny was confirmed since all foreseen acts were found to have taken place in the realized future.
Machine summary:
تحلیل حاکمیت تقدیر در شاهنامۀ فردوسی بر اساس کردارهای فراطبیعی آینده خوانی و پیشگویی محمد پاک نهاد * چکیده شاهنامه ، از دو جهان واقعیت و فرا واقعیت نقـش پذیرفتـه اسـت ؛ یعنـی جهـان تـدبیر و جهان تقدیر؛ آنچه که حاکمیت خود را در تمامی داستان هـای شـاهنامه تثبیـت نمـوده جهان تقدیر است .
در این مجال ، تصمیم بر این است از سویی بـه تمـامی عناصـر مزبـور در سراسـر شـاهنامه پرداخته و از سوی دیگر عملاً نشان داده شود که تقدیر در این اثر حماسـی چگونـه شـکل گرفته است ؟ و اینکه چه عناصر و کردارهـای فراواقعیتـی در شـکل گیـری و جلـوه گـری پدیدۀ مزبور نقش دارند؟ و مصادیقی که این عناصر را تعیین میکند کـدام اسـت ؟ در یـک کلام نشان دهد حاکمیت تقدیر با چه عوامل و عناصری شکل می گیرد؟ لازم به ذکر اسـت این مقاله حاصل تلاش مداوم نگارنده در طی دو سال میباشد که شاهنامه را از ابتدا تـا انتهـا از این منظر نگریسته و تمامی مضامین مربوط را به صورتی منظم گـردآوری و تنظـیم کـرده است .
ناگفته نماند در زندگی شاهان در شاهنامه حوادث خارق العاده و فراواقعیت دیگری نیـز اتفاق می افتد که خیلی از منظر پیشگویی قابل مطالعه نیسـت مثـل همـان صـحنه ای کـه بهرام با زنی تاجدار دیدار می کند و استادان صاحب فن آن را بـه بخـت بهـرام تأویـل مـی نمایند که به صورت و در پیکر پری بر او رخ نموده است (آیدانلو، ١٣٩٩: ١-٣٠) به طور فهرست وار، به تمامی پیشـگوییهـای ایـن دسـته در شـاهنامه در ذیـل اشـاره میشود: ١.
(
, 
, 
)
