بررسی تطبیقی حقوق مشترک زوجین در قرآن از منظر مفسران معاصر (المنار، التحریر و التنویر، المیزان و من وحی القرآن) Journal Article

Writer: علوی، سیده رقیه ؛ شفیعی دارابی، سید حسین ؛

مطالعات قرآنی نامه جامعه زمستان 1399 - شماره 136 (‎30 page(s) - From 59 to 88 )

Keywords: علامه طباطبایی حسن معاشرت حقوق خانواده مفسران معاصر حق ارث

Abstract:

این نوشتار ضمن بیان اهمیت جایگاه خانواده در قرآن، به ‌قوانین و وظایف متقابل زوجین در راستای تحکیم بنیان خانواده اشاره می‌کند. سپس با برشماری حق تکریم و حسن معاشرت، حق مالکیت و استقلال مالی و حق ارث، می‌کوشد دیدگاه برخی مفسران معاصر سنی و شیعی دارای گرایش اجتماعی، یعنی محمد عبده، ابن‌عاشور، علامه ‌طباطبایی و علامه ‌فضل‌الله را در تفسیر آیات مربوط به این حقوق، با مقایسه تطبیقی واکاوی کند. این مفسران معتقدند در نظام حقوقی اسلام، حقوق و تکالیف زن و شوهر بر اساس توانایی‌های روحی، طبیعی و جسمی بین آنها تقسیم ‌شده است. با وجود اختلاف عقیده آنان در مذهب و تفاوت در برخی مبانی، اشتراک بسیاری در دیدگاه‌های ایشان در هر سه موضوع وجود دارد؛ مانند استقلال مالی زن و شوهر در خانواده و بحث ارث. در این مقاله، به ‌بررسی اختلاف‌ نظرها و مفاهیم آن در آیات پرداخته شده است که تفاوت دیدگاه‌ها در مفهوم کسب و برخی قواعد ادبی، در آیه مربوط به ارث است.

Machine summary:

بر اساس آیه شریفه «وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذی عَلَیهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لِلرِّجالِ عَلَیهِنَّ دَرَجَةٌ وَ اللَّهُ عَزیزٌ حَكیمٌ؛ همانند وظایف شایسته‌اى كه بر عهده زنان است، به نفع آنان بر عهده مردان است و مردان بر آنان برتری دارند و خداوند توانا و حکیم است» (نساء:19)، می‌توان حقوق متقابل زن و شوهر را به دو دسته كلی تقسیم کرد: حقوق «عام» یعنی حقوقی كه بین زن و شوهر مشترك است و هر یك از زوجین باید در قبال همسر خود آنها را رعایت کنند و حقوق «خاصّ» كه خود دو قسم است: 1. بر اساس آیه شریفه وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذی عَلَیهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لِلرِّجالِ عَلَیهِنَّ دَرَجَةٌ وَ اللَّهُ عَزیزٌ حَكیمٌ؛ همانند وظایف شایسته‌ای كه بر عهده زنان است، به نفع آنان بر عهده مردان است و مردان بر آنان برتری دارند و خداوند توانا و حکیم است (بقره:228)، می‌توان حقوق متقابل زن و شوهر را به دو دسته كلی تقسیم کرد: الف) حقوق عام: یعنی حقوقی كه بین زن و شوهر مشترك است و هر یك از زوجین باید آنها را در قبال همسر خود رعایت نمایند. در خصوص استقلال مالی زن و شوهر در خانواده و بحث ارث نیز با وجود اختلاف‌نظرهای جزئی در مفهوم کسب و برخی قواعد ادبی در آیه مربوط به ارث، هر چهار مفسر معتقد به مشروعیت بهره‌مندی زنان از امتیازات کسب و نتیجه تلاش شخصی و حتی سهم‌الارث خود هستند و این ذهنیت غلط را که مالکیت کسب و تلاش اقتصادی و بهره‌مندی از ارث منحصر به مردان است، باطل می‌دانند.

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: