Abstract:
چاپ و انتشار تصحیح تذکره الاولیاء عطار نیشابوری که از امّهات متون نثر فارسی بهشمار میرود در سال 1398 به همّت دکتر محمّدرضا شفیعی کدکنی به انجام رسید. از اوّلین تصحیح انتقادی تذکره الاولیاء توسّط رینولد الین نیکلسون بیش از یک قرن میگذرد؛ امّا تصحیح تازهای که صورت گرفته از بسیاری جهات بر تصحیح سایرین برتری دارد؛ زیرا که مصحّح از طریق مقابله با نسخ خطی متعدد و فراهمکردن چاپی انتقادی تا حدّ زیادی متن نزدیک به زبانِ عطار ارائه داده است. در کنار این باید از تعلیقات سودمند، مقدّمۀ مفصّل، بهدستدادنِ مآخذ اصلی سخن مشایخ در تذکره و فرهنگوارههای آن یاد کرد. نوشتار حاضر بر آن است تا ضمن اشاره به محاسن و مزایای تصحیح جدید تذکره، برخی کاستیها و اشتباهات واردشده در متنِ کتاب را برشمارد. از جمله این کاستیها میتوان به غلطهای مطبعی، ارجــاعات ناقص و یا اشتباه، دوگانگی در روش تصحیح متن، آشفتگیهای ساختاری و محتوایی اشاره کرد.
The publication and textual criticism of Attar of Nishapur’s “Tazkerat al-Awliya”, which is considered as one of the most important texts in Persian prose, was done in 1398 by Dr. Mohammad Reza Shafi'i Kadkani. More than a century has passed since the first textual criticism of “Tazkerat al-Awliya” by Reynold Alleyne Nicholson, but the new work that has been made is in many ways superior to the works of others; because the editor has largely provided a text close to Attar's language by dealing with multiple manuscripts and providing a textual criticism. In addition to this, it is necessary to mention the useful comments, the detailed introduction, and the acquisition of the main sources of the mystics' words in Tazkerat and their memoirs and cultures. The present article intends to point out some of the shortcomings and mistakes in the text of the book while pointing out the advantages and benefits of the new work. These shortcomings include typographical errors, incomplete or incorrect references, ambiguity in the method of textual criticism, structural and content confusion.
Machine summary:
بـه نظـر نگارنـده یکی از ارزش های انکارناپذیر این تصحیح بـر سـایر چـاپ هـا، آوردن اصـل منبـع و مأخـذ سخنان مشایخ در کتاب های پیش از عطار به مانند حلیـه الأولیـاء حـافظ ابـونعیم اصـفهانی، طبقات الصوفیه سلمی، طبقات الصوفیه خواجه عبدالله انصاری و سایر منـابع مـورد مراجعـۀ مصحّح است که نشان از احاطۀ ژرف و فراگیر مصـحّح بـر سرچشـمه هـای زبـانِ عرفـان و تصوّف دارد.
٢. ٢ عدم ذکر منابع استفاده شده در منابع و مآخذ پایان کتاب از جمله موارد شایان توجّه در تصحیح حاضر، استناد به منـابع دسـت اوّل و نویافتـه دربـارة هریک از مشایخ است که مصحّح در مطاوی مقدمّه و تعلیقات بدان ها اسـتناد جسـته اسـت ؛ امّا در بسیاری از موارد، مشخصّات کامل منابعِ ارجاع داده شـده در قسـمت کتابشناسـی پایـان کتاب ذکر نشده و چنین امری برای پژوهنده ای که به دنبالِ اطلاعات کامل تر دربارة موضـوع مورد نظر است ایجاد دشواری میکند.
در زیر برخی ازین موارد ذکر شده است : ـ صفحۀ بیست و شش : در پاورقی شمارة ٨ به کتاب الحرکۀ العلمّیۀ فـی نیسـابور مـن القرن الثالث الهجری الی القرن الخامس الهجـری ارجـاع داده شـده ؛ امّـا در فهرسـت منابع ذکر نشده است .
دربـارة ذکـر امـام بـاقر (ع ) بیان شده نام شان در دو نسخه از نسخه های نه گانه آمده ؛ امّا در پاورقی همـان صـفحه و در جدول صفحۀ هشتادوشش ، نـام شـان تنهـا در یـک نسـخه (نسـخۀ متعلّـق بـه مصحّح ) ذکر شده است .