Abstract:
به منظور اجرای صحیح سیاستهای ترویج علم، عوامل متعددی باید مورد بررسی و پژوهش قرار بگیرند. رسانهها و به خصوص رسانههای جمعی و همچنین مراکز اشاعه علم و فناوری از جمله موزههای علوم و فناوری از عوامل مهم و تاثیرگذاری هستند که میتوانند نقش مهمی در موفقیت فرایند ترویج علم در یک کشور ایفا کنند. به علت اهمیت موضوع، این پژوهش به طور ویژه به نقش رادیو به عنوان رسانهای عمومی در معرفی موزههای علوم و فناوری و آشنا کردن مردم با این مراکز علمی میپردازد. جامعه پژوهش، شامل 30 نفر از صاحبنظران حقیقی فعال و باتجربه در زمینه ترویج علم در کشور است. دادههای پژوهش توسط تلفیقی از روشهای کتابخانهای و پیمایشی (پرسشنامه) گردآوری شده است. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه و روش نمونهگیری هدفمند و گلولهبرفی بوده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرمافزار SPSS انجام شده و پاسخ به سوالهای پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی استیودنت و آزمون فریدمن) ارائه شده است. تحلیل یافتهها نشان داد که "معرفی پارکها، موزههای علم و فناوری و دعوت از مردم برای بازدید" توسط رادیو با میانگین رتبه 23/8 یکی از تاثیرگذارترین برنامههای رادیو بوده است، بنابراین صداوسیما و به خصوص رادیو با برنامهریزی مناسب میتواند نقش مهمی در ترویج علم در ایران داشته باشد. با توجه به اهمیت رسانههای جمعی مانند تلویزیون و رادیو و دسترسی مردم به آنها لازم است تا سیاستهای مناسبی به منظور بهرهبرداری از آنها در راستای ترویج علم تدوین شود. معرفی مراکز متولی ترویج علم در کشور مانند موزه علوم و فناوری از طریق رسانه جمعی میتواند در آشناکردن عموم مردم با دستاوردهای علمی موثر باشد.
In order to accurate implementation of popularization of science polices, some factors should be studied. Media, especially mass media, and also science popularization centers and science and technology museums, could have important role in process of science popularization in Iran. So this study focuses on the important role of radio as a mass media and its role in introducing the science and technology museums to people. The data collected through survey and library studies and data collection was based on the questionnaire and snowball identification technique. Statistical population was 30 researchers and experts in the field of popularization of science. The data were analyzed by SPSS software and in descriptive and inferential statistics questions; T-test and Friedman test had been used. Analysis revealed that “Introducing science and technology parks and museums and inviting people for visiting by radio” with average rating 8.23 was one of the most effective programs of radio. So TV and radio have an important role in popularization of science in Iran. With considering the effect and importance of TV and radio as a mass media, proper polices to utilization of these medium is required. So introducing science popularization centers like science and technology museums through mass media could be really effective in popularization of science.
Machine summary:
تحليل يافته ها نشان داد که "معرفي پارک ها، موزه هاي علم و فناوري و دعوت از مردم براي بازديد" توسط راديو با ميانگين رتبه ٨/٢٣ يکي از تأثيرگذارترين برنامه هاي راديو بوده است ، بنابراين صداوسيما و به خصوص راديو با برنامه ريزي مناسب مي تواند نقش مهمي در ترويج علم در ايران داشته باشد.
از آنجائي که دسترسي به برنامه هاي تلويزيون و راديو براي عموم مردم فراهم است و اقشار مختلف مردم مي توانند از برنامه هاي اين رسانه استفاده کنند، سازندگان برنامه هاي تلويزيوني و راديويي با شناخت نيازهاي علمي جامعه مي توانند نقش مهمي در فرايند ترويج علم در کشور ايفا کنند.
به منظور تعيين ميزان تأثيرگذاري برنامه هاي راديو در ترويج علم ١٣برنامه مختلف از صاحبنظران مورد پرسش قرار گرفت که يکي از اين پرسش ها راجع به معرفي پارک ها و موزه هاي علوم و فناوري و معرفي آنها با استفاده از رسانه راديو بوده است .
نمودار١: مقايسه ميزان تأثيرگذاري برنامه هاي مختلف راديو در ترويج و همگاني سازي علم (به تصویر صفحه مراجعه شود) همانطور که در نمودار فوق مشاهده مي شود "معرفي پارک ها، موزه هاي علوم و فناوري و دعوت از مردم براي بازديد"، با توجه به مقدار ميانه يعني عدد ٧، نشان از اين است که پنجاه درصد از پاسخگويان امتياز بالاي ٧ داده اند.