Abstract:
ثبت بافت هر شهر در فهرست میراث جهانی فرصتی بیبدیل پیش روی توسعه آن شهر فراهم میآورد؛ متناسب با این فرصت، چالشهایی نیز در حوزه کاربری زمین بروز مییابد که اگر بهدرستی پیرامون راهبردهای عرصه میراث جهانی اندیشیده نشود، میتواند منجر به بروز آثار سو و تخریب میراث ارزشمند جهانی گردد؛ در این راستا پژوهش حاضر سعی دارد با تدوین و تحلیل سناریوهای تغییر کاربری زمین، اقدام به راهبردنگاری عرصه ثبت جهانی شهر یزد کند؛ روش پژوهش تحلیلی مبتنی بر فن سناریو نگاری با استفاده از نرمافزار میک مک و سناریو ویزارد و در مرحله ارائه راهبردها استفاده از روش کیفی طوفان فکری میباشد. نتایج پژوهش نشان میدهد؛ از بین 69 عاملی که در 8 حوزه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، زیستمحیطی، فضایی/کالبدی، سیاسی، دسترسی و عملکردی شناسایی شد، 14 متغیر بهعنوان مهمترین پیشرانهای تغییر کاربری اراضی عرصه ثبت جهانی شهر یزد شناساییشده که از این میان ظرفیتهای موجود زمین بیشترین تأثیرگذاری را داشته و پسازآن به ترتیب عامل حفاظت، ضوابط و مقررات، دسترسی به خدمات، جمعیت، نحوه پراکنش عملکردها، طرحهای فرادست، اشتغال در بخش خدمات، وضعیت کمی و کیفی خدمات گردشگری، قیمت زمین، منابع آب، امنیت، دسترسی به شبکه معابر و مشارکت بیشترین تأثیرگذاری مستقیم را داشتهاند. نتیجه تعیین عدم قطعیت پیشرانها و تجزیه و تحلیل آنها، معرفی سه سناریو حفاظت، توسعه و افول است که متناسب با فضای هر کدام، راهبردهایی ارائه شده است؛ با این خردمایه که بستر مناسبی برای تصمیمگیریها و راهبردهای پابرجای آتی فراهم آید.
The registration in the World Heritage UNESCO List provides Unique opportunity for the development of each city. Land use is one of the issues that need special attention for enhancing and flourishing global heritage: this paper tries to develop and analyze the land use change scenarios, to land use foresight to present the strategies of the Yazd heritage site. The research method is descriptive based on scenario technic using the Mic Mac software and the wizard scenario and in the stage of presenting strategies, using the qualitative method of brainstorming. Results show that: Among the 69 factors identified in eight field of social, economic, cultural, environmental, spatial / physical, political, access and functional areas, 14 factors have been identified as the most important factors driving the change in the World heritage site of Yazd. existing capacities of the land has the most impact on land use change and after that development according to protection, rules and regulations, access to services, population, distribution of functions, outreach plans, employment in the service sector, quantitative and qualitative status of tourism services, Land value, water resources, security, access to road network and participation have the most direct impact. Among the above factors, the existing capacities of the land has the most indirect impact and the price of the land has the least indirect impact. The result of determining the uncertainties of the propellants and their analysis is the introduction of three scenarios of protection, development and decline,
Machine summary:
نتايج پژوهش نشان ميدهد؛ از بين ٦٩ عاملي که در ٨ حوزه ي اجتماعي، اقتصــادي، فرهنگي، زيســت محيطي، فضــايي/کالبدي، ســياســي، دسـترسـي و عملکردي شـناسـايي شـد، ١٤ متغير به عنوان مهم ترين پيشـران هاي تغيير کاربري اراضي عرصه ي ثبت جهاني شهر يزد شناسايي شده که از اين ميان ظرفيت هاي موجود زمين ، بيشترين تأثيرگذاري را داشته و پس ازآن به ترتيب عامل حفاظت ، ضوابط و مقررات ، دسـترسـي به خدمات ، جمعيت ، نحوه ي پراکنش عملکردها، طرح هاي فرادسـت ، اشتغال در بخش خدمات ، وضعيت کمي و کيفي خدمات گردشگري ، قيمت زمين ، منابع آب ، امنيت ، دسـترسـي به شـبکه ي معابر و مشـارکت ، بيش ترين تأثيرگذاري مسـتقيم را داشته اند.
م سئله ي پژوهش اين ا ست که در صورتيکه به تغييرات ايجادشـــده ي آن چنان که بايد توجه نشـــود و تأثير اين تغيير در زندگي شهروندان اعم از ساکنان و بازديدکنندگان در نظر گرفته ن شود و تغييرات کاربري زمين بدون برنامه صورت گيرد، ميتواند باعث نابساماني اوضاع بافت تاريخي در آينده شود و فرصت ايجاد شده به تهديد تبديل گردد؛ بنابراين ، هر گونه پا سخ به شرايط پس از ثبت جهاني نيازمند نگاهي همه جانبه ميباشد که اين مهم ، با استفاده از رويکرد آينده پژوهي قابل و صول ا ست ؛ در اين را ستا، آينده پژوهي کاربريها و کنترل زمين و تحولات آن ، مستلزم شناسايي و ارزشيابي نيروهاي پيشران و تدوين ســـناريوها اســـت (٢٠٠٠ ,Mesev &Longley ).