Abstract:
الگوی سه بعدی تحلیل انتقادی گفتمان، این امکان را فراهم میآورد که تحلیلگر با توصیف درونمتنی نشانه های زبانی و تفسیر و تبیین اجتماعی آنها بازتاب ایدئولوژی و سلطه نظام قدرت را بررسی کند. هدف از این پژوهش، بررسی ایدئولوژی و سلطه نظام قدرت در لایه های مختلف درونمتنی و برونمتنی خاطرات حاج سیاح است. یافته ها نشان میدهد در سطح توصیف، شیوه و بسامد کاربرد واژگان، شاخصها، افعال کنشی، افعال مثبت و معلوم، جملات ساده و فرایند اسمسازی، در سه سطح واژگانی، نحوی و متن، ارتباطی برجسته با نظام قدرت دارد. در بخش ارزشهای رابطهای نیز کاربرد نقلقولها، غلبه وجه خبری، کاربرد ضمیر متناسب با شان اجتماعی مرجع و جنبههای سازمانی گفتگو از عوامل بازنماینده روابط کنشگران، متناسب با جایگاه قدرت ایشان است و رابطه قدرت و ایدئولوژی و زبان را نشان میدهد در سطح ارزشهای بیانی نیز استعاری نبودن زبان و کاربرد نمونه های اندکی از آن، مواجهه صریح و بیپروای نویسنده با نظام قدرت را نشان میدهد. در سطح متن نیز، دو ساخت متفاوت در این اثر بهکاررفته است. نتیجه آنکه در اثر موردبررسی، نظام قدرت و جایگاه نویسنده نسبت به آن، تاثیری برجسته در استفاده از نشانه های زبانی در سطوح مختلف واژگانی و نحوی دارد.
The Rhree-Dimensional Model of Critical Discourse Analysis Allows the Analyst to Examine the Reflection of Ideology and the Domination of the Power System by Intertextual Description of the Linguistic Signs and their Social Interpretation and Explanation. The Purpose of this Study is to Investigate the Ideology and Domination of the Power System in Different Intertextual and Extra-Textual Layers of Hajj Sayyah Memoirs. Research Findings Show that the Level of Description, Method and Frequency of vocabulary use, indicators, action verbs, positive and definite verbs, simple Sentences, and the Naming Process, at Three Levels of Vocabulary, Syntax, and text have a prominent relationship with the power system. In the section of Relational Values, the Use of Quotations, the Dominance of the Declarative Aspect, the Use of Pronouns Commensurate with the Social Dignity of the Reference, and the Organizational Aspects of the Dialogue are among the Factors Representing the Relationships between Actors and commensurate with their position of power and the relationship between Power and Ideology. At Expressive Values’ Level, the Non-Metaphorical Nature of Language and the Use of Few Examples of it, Show the Author's explicit and reckless confrontation with the system of power. At the text Level, Two Different Constructions are Used in this Work. The Conclusion is that in the Reviewed work, the System of Power and Position of the Writer Regarded to it, has a Prominent Effect on the Use of Linguistic Signs at Different Lexical and Syntactic Levels.
Machine summary:
نشانه هاي زباني در خاطرات حاج سياح بر اساس الگوي فرکلاف مژگان ديباج دکتري زبان و ادبيات فارسي ، دانشگاه خوارزمي ، تهران ، ايران بهادر باقري دانشيار، گروه زبان و ادبيات فارسي ، دانشگاه خوارزمي ، تهران ، ايران محمد پارسانسب استاد، گروه زبان و ادبيات فارسي ، دانشگاه خوارزمي ، تهران ، ايران مهدي نوريان استاد، گروه زبان و ادبيات فارسي ، دانشگاه خوارزمي ، تهران ، ايران چکيده الگوي سه بعدي تحليل انتقادي گفتمان ، اين امکان را فراهم ميآورد که تحليلگر با توصيف درون متني نشانه هاي زباني و تفسير و تبيين اجتماعي آن ها بازتاب ايدئولوژي و سلطه نظام قدرت را بررسي کند.
» (حسين پناهي، ١٣٩٠) اگرچه تحليل انتقادي گفتمان در متون رسانه اي و مسائل سياسي و اجتماعي کاربرد دارد و رابطه زبان ، قدرت ، ايدئولوژي و گفتمان را در آن ها بررسي ميکند؛ اما با اين 1- Critical Discourse Analysis (CDA) 2- Foucault 3- Fairclough 4- Van Dijk 5- Wodak ديدگاه ميتوان تمامي محصولات گفتاري و نوشتاري زبان و ازجمله کتاب هاي خاطرات و سفرنامه را بررسي کرد که در اين پژوهش ، خاطرات حاج سياح انتخاب شده است .
با توجه به اهميت سفرنامه حاج سياح در ميان سفرنامه هاي دوره قاجار و نيز با توجه به اينکه پژوهش چنداني بر روي آن انجام نشده ، پرسش اين است که آيا الگوي فرکلاف ، مناسب براي تحليل سفرنامه ها هست و از طريق آن ميتوان به تحليلي سه بعدي از اين آثار دست يافت ؟ هدف از اين پژوهش نيز آن است که به روش توصيفي-تحليلي به بررسي سطح توصيف (يکي از لايه هاي سه گانه تحليل انتقادي گفتمان ) در اين اثر بپردازد و ابعاد زباني آن را در تعامل با ايدئولوژي نويسنده و قدرت آشکار کند.