Abstract:
در سدههای اخیر بین متفکران عربزبان، افرادی مدعی بازسازی روش و اصول مکتب اشاعره هستند و بهگونهای از اصول و مبانی آن، دفاع میکنند. ازاینرو، شاید بتوان بر آنها اشاعره معاصر اطلاق کرد؛ زیرا جریان فوق در نوع فکر و روش اندیشه و نیز مبانی و مدعیات با اشاعره قدیم، اشتراکات و تشابههای فراوان دارد. اشاعره معاصر جریانی پر نفوذ و دارای شخصیتهای مهم است که در مخالفت با اندیشه غرب و درگیری با سلفیان وهابی خود را ملهم از روش اشاعره قدیم میداند که در کشاکش بین معتزله و اهل حدیث راه میانه را برگزید. به هر روی، معرفی اشاعره معاصر بهمثابه یک جریان با نفوذ اهلسنت ضروری است؛ زیرا جریان فوق در جهان تشیع ناشناخته مانده یا آنگونه که میباید به آن پرداخته نشده است در صورتیکه این جریان بهلحاظ فکری از جریانهای معتدل اهلسنت محسوب میشود که با تکیه بر اصول و میراث اسلامی با دیدگاههای بیگانه بهخصوص تفکر و فرهنگ غرب و جریانهایی بهاصطلاح نوگرا بهشدت مخالف است و در عینحال با ظاهرگرایی که امروزه در قالب وهابیت ظهور کرده، نیز درگیری دارد و سلفیه بهمثابه مذهب را بدعتی آشکار میداند.
In recent centuries, among Arabic thinkers, some have claimed the
reconstruction of the method and principles of the Ash'arite school
and somehow, they defend its principles and foundations. Hence,
they may be referred to as contemporary Ash'arites; because the
above current has many similarities and commonalities in method
and type of thinking as well as the principles and claims with the
preceding Ash'arites. Contemporary Ash'arites are an influential
current with important personalities who, in opposition to Western
thought and divergence with the Wahhabi Salafis, consider
themselves inspired by the method of the preceding Ash'arites, and
who chose a moderate approach in the conflict between the
Mu'tazilites and the Hadithists. Any way, it is necessary to
introduce the contemporary Ash'arites as an influential Sunni
current; because this academic trend has remained unknown in the
Shiite academies or has not been addressed as it should be. While,
academically, they are considered as a moderate Sunni current,
who, by relying on Islamic principles and heritage, are strongly
opposing foreign views, especially Western thought and culture,
and so-called new modernist currents. At the same time, they
seriously oppose the superficialitism who has emerged in the form
of Wahhabism today, and consider Salafism as a religion, a clear
heretical innovation.
Machine summary:
به هر روی، معرفی اشاعره معاصر بهمثابه یک جریان با نفوذ اهلسنت ضروری است؛ زیرا جریان فوق در جهان تشیع ناشناخته مانده یا آنگونه که میباید به آن پرداخته نشده است در صورتیکه این جریان بهلحاظ فکری از جریانهای معتدل اهلسنت محسوب میشود که با تکیه بر اصول و میراث اسلامی با دیدگاههای بیگانه بهخصوص تفکر و فرهنگ غرب و جریانهایی بهاصطلاح نوگرا بهشدت مخالف است و در عینحال با ظاهرگرایی که امروزه در قالب وهابیت ظهور کرده، نیز درگیری دارد و سلفیه بهمثابه مذهب را بدعتی آشکار میداند.
اما اینکه اشاعره معاصر در این دستهبندی، زیرمجموعه کدام یک از گروههای نامبرده قرار میگیرد، گفتنی است، آنچه از آثار و گفتار بزرگان آن به دست میآید، این جریان از گروههای میانهرو اهلسنت به شمار میآید؛ زیرا این جریان نه مانند غربگرایان هماهنگی با اندیشه غرب یا پیروی از آن را برای برونرفت از وضعیت نابسامان مسلمانان پیش مینهد و نه بهمثل گروههای سلفی وهابی راه برونرفت از مشکلات را از مسیری بازگشت به زیست مسلمانان صدر اسلام و مخالفت کامل با اندیشه و دستاوردهای غرب جستوجو میکند.
به باور اشاعره معاصر دین اسلام ظرفیت همخوانی یا مطابقت با دنیای جدید را دارد؛ زیرا بزرگان این جریان با تأکید بر اصول اساسی اسلام و نیز پایبندی به علوم اسلامی، نه تنها از پذیرش عقلانیت و دستاورد تمدن غرب ابایی ندارند، بلکه غربیها را در بخشی از دستاوردهایشان مدیون دانشمندان مسلمان و علوم اسلامی معرفی میکنند.
نوح علی القضات (1939-2010م) دانشمند شافعی - اشعری اهل اردن و مفتی سابق اردن از مهمترین شخصیتهای اشاعره معاصر است که آثار بسیاری در مسائل فقهی، اجتماعی و کلامی دارد.