Abstract:
افزایش سرمایهگذاری در بخشهای عمرانی در نیروهای مسلح، علاوه بر تأمین نیازهای اساسی میتواند تأثیر مثبتی در پیشبرد اهداف راهبردی داشته باشد، لیکن در راه رسیدن به این اهداف، ریسکهایی وجود دارد که لازم است پیش از شروع هر پروژه، این موارد شناسایی و کنترل شود. در این خصوص هدف اصلی این مقاله، شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسک پروژههای عمرانی یک رده نظامی از نیروهای مسلح ایران، با یک رویکرد تلفیقی فنون تصمیمگیری چند معیاره است. این رویکرد میتواند بهعنوان ابزاری مناسب در خصوص سنجش ریسکهای ساخت پروژههای عمرانی، برنامهریزی جهت کنترل آنها و شناسایی پروژههای کمریسک استفاده شود. در این پژوهش ابتدا با مطالعه کتابخانهای، ریسکهای ساخت پروژههای عمرانی استخراج میشود. سپس در مرحله اول رویکرد پیشنهادی، با کمک فنِ تحلیل سلسلهمراتبی و نظرات خبرگان، ریسکهای شناساییشده بر اساس احتمال وقوع نسبت به یکدیگر، وزندهی میشوند. در مرحله دوم تحقیق با بررسی میزان تأثیر ریسکهای شناساییشده در عملکرد ساخت و با کمک نظرسنجی دوم و روش ویکور، شناسایی پروژههای کمریسک میسر میشود. نتایج مرحله اول نشان میدهد، ریسکهای مربوط به نظارت، طراحی و ساخت و همچنین مسائل مالی و اعتباری در میان زیرگروههای اصلی از لحاظ احتمال وقوع نسبی با ضرایب 38/0 و 28/0 در رتبه اول و دوم قرار داشته و ریسکهای مربوط به حوادث جغرافیایی و اقتصادی با ضریب اهمیت 13/0 در رتبه آخر قرار دارد. همچنین خروجی نظرسنجی در مرحله دوم، بیانگر فهرستی از پروژههای عمرانی رتبهبندی شده بر اساس میزان تأثیر ریسک در عملکرد ساخت آنهاست.
Making a huge investment on construction projects in the armed forces could lead to the fulfillment of the basic requirement and also the achievement of strategic purposes. For this purpose, some risks must be identified at the early stages of construction projects. To do so, this study was run in a bid to identify and also assess the risk management of construction projects in the armed forces through utilizing a mixed approach including multi-criteria decision-making methods. This method is taken as an appropriate means of risk analysis of construction projects and is also aimed to identify the low risk construction projects. To do so, in the early stage of investigation, the risks of construction projects were emerged as a result of library study. Thereupon, in the initial stage of suggestive approach, the construction risks were identified and then weighed up based on occurrence probability through running analytical hierarchy process as well as interviewing with elites and experts. Additionally, in the second stage of investigation, low risk construction projects were identified through investigating the effects of identified risks on construction performance and also through running VIKOR method. The findings revealed that in terms of occurrence probability, the risks of supervision, design, and construction projects and also the risk of financial issues stood at the first and second rank of indicators with coefficient of 0.38 and 0.28 respectively. Moreover, the risks related to the geographical and economic events stood at the third rank of indicators with coefficient of 0.13. Finally, a list of ranked construction projects was made through investigating the effects of risk on construction performance.
Machine summary:
بــديهي اســت مــديريت ريســک در نيروهاي مسلح در قالب پژوهش هاي ميداني بـا اخـذ نظـر از خبرگـان مشـغول بـه خـدمت در امـر ِ سازندگي در جهت افزايش بهره وري سازماني و برنامه ريزي صحيح براي کاهش آثار ناشي از وقوع ريسک هاي ساخت ، بايد اجرا شود؛ ليکن اين سؤال مطـرح اسـت : چگونـه ميتـوان بـا رويکـردي علمي و همسو با مراحل مديريت ريسک ، بـه شناسـايي و تحليـل ريسـک جهـت کنتـرل و بررسـي تأثير آن در عملکرد ساخت ، به منظور شناسايي پروژه هاي کم ريسک اقدام کرد.
قاضيزاده و مسعودي (۱۳۹۳) يک مدل جديد تلفيقي از روش هاي ديمتل ، تحليل شبکه اي فازي و تاپسيس ٦ براي شناسايي و رتبه بندي ريسک ها در پروژه هاي بزرگ ارائه کرده اند.
در اين خصوص با توجه به شرح گام هاي روش هاي AHP و VIKOR، سـاختار کلي پيشنهادي جهت سنجش ريسک و تخصيص آن بر اساس تأثير در عملکرد سـاخت در جهـت ِ رتبه بندي پروژه هاي سازمان هدف ، در شکل ۵ نمايش داده شده است .