Abstract:
هدف اصلی این مطالعه، شناسایی حبابهای چندگانه در بورس اوراق بهادار تهران است. برای این منظور از دادههای ماهانه نسبت قیمت به سود در بازه 1380:1 تا 1399:3 و از رویکرد پیشنهادی هال و همکاران (1999) استفاده شده است. روش هال و همکاران (1999)، مبتنی بر یک آزمون ریشه واحد غیرخطی راست دنباله است که از فرآیند مارکوف سویچینگ پیروی میکند. در واقع، یکی از رژیمها به دورههایی از بازار اختصاص داده میشود که بازار روند عادی خود را طی میکند (نسبت قیمت به سود دارای ریشه کوچکتر یا برابر با یک است) و رژیم دیگر، شامل دورههایی میشود که بازار دارای رفتار حبابی (نسبت قیمت به سود دارای ریشه بزرگتر از یک است) است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که نسبت قیمت به سود، در چندین بازه زمانی از سال 1380 تا کنون دارای رفتار انفجاری بوده یا به عبارت دیگر، شرایط حبابی را تجربه کرده است. بررسی احتمالات هموار شده برای دورههای حبابی و همچنین سایر معیارها مانند مقدار شاخص کل اسمی و حقیقی، نسبت قیمت به سود و نسبت ارزش بازار به تولید ناخالص داخلی نشان میدهد که دوره مربوط به فروردینماه 1399 تا خردادماه سال 1399 بزرگترین حباب تاریخ بورس اوراق بهادار تهران بوده است.
The main purpose of this study is to identify multiple bubbles in the Tehran Stock Exchange. For this purpose, monthly data of price to earning ratio (P/E) in the period 2001:3 to 2020:6 and the approach proposed by Hall et al. (1999) have been used. Hall et al. method is based on a nonlinear unit root test that follows a Markov Switching process. In fact, in this approach, one regime belongs to periods of the market in which the market is going through a normal course (the price-to-earnings ratio’ root is less than or equal to one), and the other regime includes periods in which the market is bubbly (price-to-earnings ratio has a root greater than one). The results of this study show that the price-to-earning ratio has had explosive behavior in several time periods since 2001, or in other words, has experienced bubble conditions. The smoothed probabilities for bubble periods as well as other criteria such as the value of the nominal and real TEPIX, price to earning ratio and the ratio of market value to GDP shows that the period from April 2020 to June 2020 is the biggest bubble in the history of Tehran Stock Exchange.
Machine summary:
بررسی احتمالات هموار شده برای دوره های حبـابی و همچنین سایر معیارها مانند مقدار شاخص کل اسمی و حقیقـی، نسـبت قیمـت بـه سـود و نسبت ارزش بازار به تولید ناخالص داخلی نشان میدهد که دوره مربوط به فروردین مـاه ١٣٩٩ تا خردادماه سال ١٣٩٩ بزرگترین حباب تاریخ بورس اوراق بهادار تهران بوده است .
چنین افزایش بیسابقه ای در قیمت هـا و تعـداد سـهام معاملـه شـده ، طبیعتا این سوال را در ذهن هر تحلیل گری به وجود میآورد که آیا رونـق شـکل گرفتـه در بازار مربوط به حباب بوده است یا خیر؟ پاسخ به این سوال از این حیث حائز اهمیت اسـت که در شرایط کنونی اقتصاد ایـران کـه فشـار تحـریم هـا بـیش از پـیش روی دوش اقتصـاد احساس میشود، بازار سهام میتواند به عنوان یک ابزار مهم برای تامین مـالی شـرکت هـا و همچنین دولت مورد استفاده قرار گیرد.
بـر ایـن اسـاس ، در ایـن مطالعه ، از این روش برای شناسایی حبـاب در بـازار سـهام ایـران اسـتفاده مـیشـود؛ چـون حباب هایی که در بازار سهام ایران شکل گرفته اند همواره دارای عمر کوتاهی بوده انـد و ایـن باعث میشود که سایر روش ها در شناسایی آنها با مشکل روبرو باشند.
این مدل ها نشان میدهند کـه در بازارهـا افراد گرچه از امکان وجود آربیتراژ آگاه هستند اما به دلیل وجود برخی هزینه هـا و همچنـین ریسک ها وارد فرآیند اصلاح قیمتی نمیشوند و به همین خاطر حباب ها تشـکیل مـیشـوند (دیلانگ و دیگران DeLong, Shleifer, Summers, and Waldmann (١٩٩٠)، آبرو و برونرمیـر Abreu and Brunnermeier(٢٠٠٣)).