Abstract:
پژوهش حاضر در صدد برسی مولفههای بیداری اسلامی در عصر مشروطه در یکی از قصاید رضوی محمدتقی بهار است. (مسئله)؛ این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانهای (روش) سعی دارد به تبیین جایگاه قصاید رضوی (با مطالعه موردی قصیدۀ رضوی بهار) در بیداری اسلامی عصر مشروطه بپردازد. برایند تحقیق حاکی از آن است که بهار از جمله شاعران متعهد عصر مشروطه است که در اشعار خود از مفاهیم پایداری بهرۀ فراوانی در بیداری اسلامی عصر مشروطه برده است. یکی از قصاید مهم بهار، قصیدهای رضوی با مطلع «بوی خون ای باد از طوس سوی یثرب بر» است که در آن مولفههای پایداری و بیداری بسیار گسترده است. این قصیده شامل عناصر افشای ظلم و هویّت ظالم، بیان مظلومیّت مردم، تمسّک به پیامبر (ص) و امام رضا (ع)، ستایش آزادی و آزادیخواهان، نفی استعمار خارجی و اختناق داخلی، سعی در آگاهی مردم و توجه به جایگاه رهبران و آزادیخواهان است. بهار با استعانت از عناصر دینی و مذهبی در این قصیده، عموم مردم را از جنایات استعمار و استبداد در عصر خود آگاه میکند و به معنای دقیق کلمه در صدد تحقق بیداری اسلامی در عصر مشروطه است. (یافتهها).
The present study seeks to investigate the components of Islamic awakening in the constitutional era in one of the Razavi poems of Bahar (issue). This article tries to explain the position of Razavi odes (by case study of Razavi ode Bahar) in the Islamic awakening of the constitutional era by using descriptive-analytical method and using library resources (method). The result of the research indicates that Bahar is one committed poets of constitutional era who has benefited a lot from the concepts of stability in the Islamic awakening of the constitutional era in poems. One of important poems of Bahar is a Razavi poem with the knowledge of "the smell of the blood of the wind from Tus towards Yathrib", in which the components of stability and awakening are very wide. This poem includes the elements of exposing oppression and the identity of the oppressor, expressing the oppression of the people, adhering to the Prophet and Imam Reza, praising freedom and libertarians, denying foreign colonialism and internal oppression, trying to make people aware and paying attention to leaders and libertarians. By using religious elements in this poem, Bahar informs the public about the crimes of colonialism and tyranny in its time, and in the strict sense of the word, seeks to realize the Islamic awakening in the constitutional era (Results).
Machine summary:
این قصیده شامل عناصر افشای ظلم و هویت ظالم ، بیان مظلومیت مردم، تمســک به پیامبر (ص) و امام رضا (ع)، ســتایش آزادی و آزادیخواهان، نفی استعمار خارجی و اختناق داخلی ، سعی در آگاهی مردم و توجه به جایگاه رهبران و آزادیخواهان است .
پیشینه ء تحقیق دربارءه انعکاس ادبیات مقاومت در شعر محمدتقی بهار تحقیقاتی چند انجامشده است که برای نمونه می توان به موارد زیر که بیشترین شباهت را با تحقیق حاضر دارند اشاره کرد: واشــقانی فراهانی و تواضعی (۱۳۹۶) در مقاله ای تحت عنوان «بررســی تطبیقی جلوه های پایداری در شــعر ملک الشعرای بهار و امل دنقل » به صورت تطبیقی به بررسی ادبی پایداری در اشعار بهار و دنقل پرداخته اند و وجوه مشترک آنها را کاویده اند.
«بررسی تطبیقی سیمای پایداری در اشعار ملک الشعرای بهار و محمد الفیتوری» (۱۳۹۷( عنوان مقاله ای است از محسنی گردکوهی و جرنگیان که در آن به صورت تطبیقی مفهوم مقاومت و پایداری را در دو شاعر مذکور بررسی کرده و موارد اشتراک این دو شاعر را ذکر نموده اند.
تفاوت پژوهش حاضر با مقالات ذکرشــده در این است که این مقاله به بررسی انعکاس ادب پایداری در قصیده ای رضوی از ملک الشعرا و نقش آن در بیداری اسلامی عصر مشروطه می پردازد.
ذکر مظلومیت و غریبی امام رضا (ع) و زوار و پناهندگان حرم او، اولین بن مایه ء مقاومتی این شــعر است ؛ زیرا مظلوم واقع شدن جماعتی ، بستری برای خیزشهای انقلابی و مقاومت در برابر ظلم و ســتم است و در ادبیات پایداری تمامی فرهنگ ها، یکی از ارکان اصلی می باشــد.