پیشگیری اجتماعی از اختلاس با تاملی در آموزه‌های نهج‌البلاغه Journal Article

جرم اختلاس ازجمله جرائم اقتصادی است که علیرغم تلاش‌های گسترد‌های که برای پاسخ‌های کیفری از آن ب هعم لآمده، از شمار مرتکبان آن نکاسته است. از طرفی، در جامعه امروز پیشگیری‌های غیر کیفری و ب هطور مشخص پیشگیری اجتماعی با پیشرفت علم جر مشناسی، جایگاه ممتازی یافته است. در میان آموز ههای نه جالبلاغه نیز نکات دقیق و فراوانی درای نباره وجود دارد ازجمله اینکه یکی از مولف ههای مهم امام علی) ع (در استخدام پست‌های حکومتی پرهیزگاری و امان تداری کارگزارانش بود و سیاست حکومتی ایشان در مورد دس تاندازی نسبت به بی‌تالمال توسط افرادی که آن را در اختیار داشت هاند، شایان توجه است. به همین منظور، نوشتار حاضر با توسل به فرما نها و توصیه‌های موجود در نه جالبلاغه درصدد آن است به طور مشخص به راهکارهای اجتماعی پیشگیرانه جرم اختلاس در اثرگذاری بر کاهش وقوع این جرم بپردازید. به طورکلی نتایج این مقاله در تلاش است آموزه‌های پیشگیرانه جرم شناسان را با تطبیق بر کتاب ارزشمند نه جالبلاغه در حوزه جرم اختلاس ب هطور دست هبند یشده و روشمند ارائه دهد تا از این رهگذر بتوان از مجریان نظام عدالت کیفری، اجرایی شدن آن را طلب نمود. سوال مهم مقاله این است که آموزه‌های نهج البلاغه تا چه اندازه منطبق بر رهیافت‌های جرم شناسی پیشگیرانه است؟ این پژوهش با روش تحلیلی-نظری و با رویکرد کارکردگرایانه، به صورت توصیف و تحلیل مطالب صورت گرفته و از مدل و نظریه سیستمی و مفاهیم آن در ارتباط با پیشگیری از جرایم استفاده شده است. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای-اسنادی است. در نهایت نتیجه به این صورت است که آموزه‌های نوین جرم شناسی پیشگیرانه با رویکردها و آموزه‌های نهج الابلاغه در یک راستا هستند و راهکارهای پیشگیرانه از جهت مبارزه و پیشگیری به متولیان سیاست گذاری جنایی پیشنهاد می‌گردد.

The crime of embezzlement is one of the economic crimes that, despite the extensive efforts made for criminal responses, has not reduced the number of perpetrators. On the other hand, in today's society, non-criminal prevention, and specifically social prevention, has found a prominent place with the development of criminology. Among the teachings of Nahj al-Balaghah, there are many precise points in this regard, including that one of the important components of Imam Ali (as) in hiring government positions was piety and trustworthiness of his agents and his government policy of encroaching on the treasury by those who possessed it. It is worth noting. To this end, the present article, by appealing to the commands and recommendations contained in Nahj al-Balaghah, seeks to specifically address the social prevention strategies of the crime of embezzlement in order to reduce the incidence of this crime. In general, the results of this article try to present the preventive teachings of criminologists in a categorized and methodical way by adapting to the valuable book of Nahj al-Balaghah in the field of embezzlement crime, so that the executors of the criminal justice system can be required to implement it. The important question of the article is to what extent are the teachings of Nahj al-Balaghah consistent with preventive criminological approaches? This research has been done by analytical-theoretical method and with a functionalist approach.

درمیان آموزه هــای نهج البلاغه نیز نکات دقیق و فراوانی دراین باره وجود دارد ازجمله اینکه یکی از مؤلفه های مهم امام علی (ع) در استخدام پست های حکومتی پرهیزگاری و امانت داری کارگزارانش بود و سیاست حکومتی ایشان در مورد دســت اندازی نسبت به بیت المال توسط افرادی که آن را در اختیار داشته اند، شایانتوجه است . به تشــریح ماده ۵ قانون تشــدید مجازات مرتکبان ارتشــاء اختلاس و کلاه برداری مصوب ۶۷/۹/۱۵ مجمع تشخیص مصلحت نظام، اختلاس ازجمله تعدیات کارمندان و کارکنان دولت و مؤسسات و شرکت های دولتی و مأمورین به خدمات عمومی است که نسبت به اموال متعلق به دولت یا سایر اشــخاص که حسب وظیفه به آنها سپرده شده است ، انجام می گیرد؛ برای مبارزه با این گونه ناهنجاریها و معضلات، اتخاذ سیاســت های کیفری و به مجازات رساندن مجرمین یکی از مهم ترین دســتور کارهای دولت ها در طول تاریخ بوده است اما امروزه تجربه نشان داده است که اعمال مجازات ســرکوبگرانه برای مبارزه با جرم و به خصوص جرائم مالی مؤثر نیست (چلونگر، ۱۳۹۶، ۱، ۳۵). ازاین رو این آورده علمی در تلاش است ویژگی های این جرم ومرتکبان آن، ریشه ها و پیامدهای آن را به منظور شناخت دقیق و صحیح از این عنوان مجرمانه بامطالعه در ابواب مختلف نهج البلاغه مورد کاوش قرار دهد تا با بررســی مصادیق گوناگون پیشــگیری هــای اجتماعی همچون ارتقای اخلاق حرفه ای، شایسته سالاری، الگوسازی صحیح و آموزش و غیره و تطبیق آن با روش حکومتی امیرالمومنان نقش مهمی را که پیشگیری غیر کیفری در کاهش وقوع این پدیده مجرمانه ایفا می کند، بیابد.