Abstract:
بندر اقیانوسی چابهار به لحاظ ژئوپلیتیکی عرصه رقابتهایی است که میتوان آنرا در دو مقیاس بررسی کرد. در مقیاس اول، پاکستان با توجه به تداخل حوزه سرزمینی جنوب شرق ایران، به دنبال بهرهبرداری حداکثری از توانشها و امکانات دو ایالت سند و بلوچستان است. در مقیاس دوم، پاکستان بنابر رقابتها و تنشهای خود با هندوستان، بندرهای اقیانوسی هند از خط مرزی جنوب شرق تا جنوب که شامل ایالتهای گجرات تا کرالا است، را به عنوان رقیب ژئواکونومیک خود مینگرد. به همین دلیل، پاکستان با افزایش مناسبات خود با چین، درصدد است تا علاوه بر استفاده از روابط نه چندان مطلوب پکن- دهلی نو، از کریدور جنوبی خود برای اهداف اقتصادی بیشتر استفاده کند. در مقابل، هندوستان نیز با افزایش سطح روابط خود با ایالات متحده، توانسته است از ظرفیت بندرهای اقیانوسی خود استفاده کند. نوشتار حاضر بر این فرضیه استوار است که ایران برای استفاده از توانشهای اقتصادی جنوب شرق خود و بهویژه بندر چابهار، چه رویکردی را باید اتخاذ کند؟ بنابر یافتههای این پژوهش، بهنظر میرسد که تشکیل ائتلاف منطقهای با محوریت ایران، عمان، هندوستان و روسیه (IOIR) و سپس در مقیاسی بزرگتر، ائتلاف منطقهای ایران، روسیه، هندوستان، پاکستان، عمان و چین (IRIPOC) میتواند ائتلاف ژئواکونومیک مناسبی برای استفاده بهینه ایران از توانشهای راهبردی- اقتصادی جنوب شرق کشور باشد.
Abstract Pakistan’s Balochistan is an impoverished region beleaguered by insurgency and ethnic strife. But it is rich in resources and it occupies an increasingly vital geo-strategic position. As a result, Balochistan has been the focus of massive infrastructural projects. Iran and Pakistan are developing competing port, rail, and highway networks, hoping to funnel the trade of Central Asia through their own national territories. As neither country can handle the costs and technical challenges on its own, both are partnering with other states; Pakistan has turned to China, and Iran to India. As a result, rivalry between Iran and Pakistan is mounting. Baloch insurgents, not surprisingly, have targeted the new projects, provoking military escalation. The Iranian port of Chabahar was also a relatively small town before it was selected for infrastructural development. The initial plans were hatched under the shah, with help from the United States. The Iranian revolution of 1979 put the project on hold, but it was revived during the Iran-Iraq war, when shipping through the Strait of Hormuz was periodically paralyzed.