Abstract:
علوم پزشکی در قرآن و حدیث، از جایگاه ویژهای برخوردار است و در آنها اشاره ظریف و فراوانی به اسرار بدن و کارکردهای آن و مسائل بهداشتی و پیشگیری مطرح شده که شگفتی دانشمندان را برانگیخته است. تبارشناسی علوم پزشکی یعنی شناخت منشاء علوم پزشکی که آیا وحی الهی بوده - همان طور که انبیاء، با مدد از وحی الهی به درمان برخی از بیماریها میپرداختند - یا تجربه بشری در گذر زمان است. مقاله پیشِ رو در پی پاسخ به این پرسش است که تبارشناسی علوم پزشکی از منظر احادیث چگونه است؟ پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از آیات الهی و دیدگاه مفسران و احادیث ائمه معصومانD سامان یافته و روش گردآوری مطالب آن کتابخانهای است. این پژوهش به بررسی سه دیدگاه موافقان وحی الهی و مخالفان و نظریه تلفیق پرداخته و ادله آنها را به نقد کشیده است. نظریۀ تلفیق وحی و تجربه در تبار علوم پزشکی، عدم انحصار مباحث پزشکی در تغذیه یا درمان، عدم ورود پیامبران در اکثر شاخههای پزشکی و تشویق وحی در برخی از مصادیق تغذیه و طب و نقش بسزای تجربه بشر در رشد آن از نتایج این مقاله است.
The medical sciences have a special place in the Quran and Hadith, and they contain a subtle and abundant reference to the secrets of the body and its functions, as well as health and prevention issues, which have astonished the scientists. The genealogy of medical science means knowing the origin of medical science, whether it was divine revealed science - as the prophets used to cure some diseases with the help of divine revelation - or human experience over time. The present article seeks to answer the question of what is the genealogy of medical sciences from the perspective of narrations? The present study is organized by analytical-descriptive method and using divine verses and the views of commentators and hadiths of the Imams (A.S) and the method of collecting its contents is library-based-matters. This study examines three views of proponents and opponents of divine revelation and the theory of integration and criticizes their arguments. The theory of integration of revelation and experience on the genealogy of medical sciences, non-monopoly of medical topics in nutrition or treatment, non-entry of prophets in most branches of medicine and encouragement of revelation in some instances of nutrition and medicine and the important role of human experience in their development are the results of this article.
Machine summary:
درباره تبار و منشاء علوم پزشکی با توجه به احادیث سه دیدگاه مطرح شده است که عبارتند از: دیدگاه اول: علوم پزشکی؛ برخاسته از تجربه بشری برخی از دانشمندان با استناد به احادیث، منشاء علوم پزشکی را تجربه بشری میدانند و قائلند که وحی الهی در آن دخالت ندارد و انبیاء نیز مبعوث به شریعت شدند نه مبعوث به علوم پزشکی.
هر چند در این مسیر و در راستای خداشناسی، بهصورت موردی به طب و درمان اشاره دارند؛ اما به حرفه پزشکی وارد نشدهاند و الا تمام مردم با حرفههای دیگر از پیامبر( انتظار فراگیری علوم مورد نیاز خود داشتند، در حالی که غیر ممکن بود.
4. بشر بودن پیامبران و عدم اطلاع از علوم پزشکی آیات الهی به بشری بودن پیامبر( اشاره و فرق آنها با انسانهای دیگر را فقط در دریافت وحی میداند.
نتیجه: ادله کسانی که ادعای تجربی بودن علوم پزشکی را مطرح نمودند، ذکر و بیان شد که کسانی که به حدیث تابیر نخل متوسل شدند، ادعای آنها با قرآن و احادیث سازگاری ندارد و از طرف دیگر حدیث فوق از سند و متن خوبی برخوردار نیست.
3. اشاره صریح احادیث، به الهی بودن پزشکی در متون روایی، احادیثی وجود دارد که بیان میکند، علوم پزشکی برخاسته از وحی است و انبیاء که واسطه بین خالق و مخلوق هستند، برای بشر ارسال نمودند.
همچنین با بررسی ادله تبارشناسی علوم پزشکی در وحی الهی یافت میشود که ادله آنها نیز تمام نیست و قابل خدشه است.