Abstract:
یکی از راههای رایج برای درک معانی واژهها،مراجعه به فرهنگها و کتابهای لغت است،ولی اعتبار سخنان و آرای لغتدانان و فرهنگنویسان در بیان معنای واژهها، معرکه آرای دانشمندان میباشد.عمده دلیل اعتبار قول و دیدگاه آنان،بنای عقلا بر اعتماد به خبر ثقه و رأی خبره است و تکیهگاه کسانی که اعتبار آن را نفی کردهاند، اشکالهایی است که بر آن دلیل وارد کردهاند.در این مقاله اشکالهای آنان بررسی و دلیل اعتبار،تقویت وحد دلالت آن تعیین میشود و نتایج زیر به دست میآید: 1.اعتبار معنای بیان شده در کتابهای لغت،در صورت حصول اطمینان؛ 2.اعتبار گزارشهای حسی لغتشناسان مورد وثوق از معانی و کاربردهای واژهها، برای متخصصان و غیرمتخصصان؛ 3.اعتبار نظریههای اجتهادی آنان برای غیرمتخصصان،در صورت احراز وثاقت و تخصص لغتشناسی آنان؛ 4.مؤید بودن سخنان و آرای آنان در غیرموارد یاد شده.
Machine summary:
"(خراسانی،بیتا:2،74)این استدلال را به دو جهت نمیتوان پذیرفت: یک)وجود چنین اجماع و اتفاقی محرز نیست؛اجماع قولی به دلیل اینکه بسیاری از دانشمندان در مورد این مسئله بحث نکرده و نظری ارائه ندادهاند،وجود ندارد و اجماع عملی نیز محرز نیست؛زیرا هرچند دانشمندان به کتابهای لغت رجوع و به گفتههای لغتدانان در معانی واژهها استناد میکنند،ولی ممکن است رجوع به کتابهای لغت و استناد به گفتههای لغتدانان برای حصول علم یا اطمینان به معنای کلمات باشد نه اینکه حتی اگر علم و اطمینان حاصل نشود نیز سخن آنان را معتبر و قابل اعتماد بدانند.
در پاسخ این اشکال نیز گفته میشود؛در وجود بنای عقلا بر اعتماد به قول لغتدان -به گونهای که گذشت-تردیدی نیست و روایت مسعده نیز بر مردود بودن آن نزد شارع دلالت ندارد؛زیرا: یک)هرچند بینه در اصطلاح به معنای دو شاهد عادل است و در باب قضاوت و روایات مربوط به آن،در همین معنا به کار رفته،(حر عاملی،2141 ق:81،761-371) ولی در لغت به معنای دلیل و حجت آشکار است(راغب اصفهانی،6731 ش:76؛طبرسی، بیتا:ذیل آیات 99 و 112 سوره بقره)و در قرآن کریم نیز به صورت مفرد و جمع فراوان در معنای لغوی استعمال شده است.
1 در پاسخ این دلیل نیز میتوان گفت:وثاقتی که نزد عقلا برای اعتماد به قول لغتشناسان و دیگر مخبران و خبرگان معتبر میباشد،این است که در خبر و رأی خود امانت و صداقت را رعایت کنند و از روی عمد خلاف آنچه دیده یا شنیده و یا تشخیص دادهاند،نگویند،هرچند در زمینههای دیگر مانند میگساری و قماربازی و مانند آنها،به فسق و فجور مشهور باشند و اموری آگاهی و یا در فنی تخصص دارند،برای اینکه اعتبار خود را از دست ندهند و اعتماد دیگران را به خود جلب کنند،به طور طبیعی تلاش میکنند گفته و رأی آنان در حد امکان صحیحتر و با واقع مطابق باشد و تا انگیزهای قویتر از جلب اعتماد دیگران و حفظ اعتبار (1)."