Abstract:
با ظهور نظریههای مختلف در زمینه پژوهشهای ادبی، پژوهشگران به واکاوی ادبیات از جنبه های گوناگون پرداخته و از رهگذر کاربست چنین نظریههایی و تطابق آنها با متون مختلف، به ملموس و عینی ساختن نظریهها کمک شایانی نمودهاند. از جمله این نظریهها، هنجارشکنی است که در مکتب فرمالیسم مطرح شده. هنجارشکنی در دیدگاه مکتب فرمالیسم، تعریفی از سبک تلقی میگردد، تا آنجا که بسامد فراوان هنجارشکنی در اشعار شاعر یا نویسندهای، سبک آن شاعر یا نویسنده را معرفی میکند. جفری لیچ یکی از شخصیتهای ممتاز شکل گرای انگلیسی است که به تقسیم بندی هنجارشکنی در هشت گروه پرداخته است. علت انتخاب این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی هنجارشکنی معنایی و نوشتاری شعر ریم قیس کبّه بر اساس نظریه جفری لیچ می پردازد، ارتباط بسیار تنگاتنگ شعر این شاعر با تابلوهای نقاشی است؛ زیرا شعر وی به نوعی برگردان تابلوهای خواهر نقاشش به شمار میرود. رهیافت حاصل از این واکاوی بیانگر آن است که هنجار شکنی معنایی در شعر ریم قیس کبه بیشتر از طریق هم نشینی و جانشینی به وجود آمده و در موارد اندکی نیز از راه علم بیان یا صور خیال حاصل شده است. هنجار شکنی نوشتاری در شعر وی نیز در مواردی چون: جدا نویسی حروف واژگان، نوشتن پلکانی و عمودی سطرهای شعری و... بوده و هدف از آن، افزون بر نقل اندیشه و احساس به خواننده، دیداری کردن شعر و تجسّم بخشیدن به مفهوم آن است.
With the emergence of various theories in the field of literary research, researchers have analyzed the literature from various aspects. Researchers have made different theories tangible and objective through the application of such theories and their adaptation to different texts tangible and objective. Among these theories is a norm-breaking that has been proposed in the school of formalism. In the view of the followers of the school of formalism, norm-breaking is considered a definition of style, insofar as the high frequency of norm-breaking in the poems of a poet or writer introduces the style of that poet or writer. Jeffrey Leach is one of the most prominent English characters who has divided norm-breaking into eight groups.In this research, we used a descriptive-analytical method to analyze the structure of Reem Qais Kobe's poetry based on Jeffrey Leach's theory, and in this regard, we focused on semantic and written norm-breaking, which are the most frequent types in the poet's poetry. The approach obtained from this analysis indicates that the semantic norm-breaking in the poem of Rim has been created mostly through coexistence and substitution, and in a few cases it has been achieved through the science of expression or forms of imagination. The norm-breaking writing in his poetry is also in cases such as: separating the letters of the words, writing step by step and vertically the lines of the poem.
Machine summary:
واکاوي ساختار شعري ريم قيس کبه بر اساس نظريه جفري ليچ (مطالعه موردي هنجارشکني معنايي و نوشتاري ) مهين ظهيري * محمدجواد پورعابد** رسول بلاوي *** چکيده با ظهور نظريه هاي مختلـف در زمينـه پـژوهش هـاي ادبـي ، پژوهشـگران بـه واکـاوي ادبيـات از جنبـه هـاي گوناگون پرداخته و از رهگذر کاربست چنين نظريه هايي و تطابق آنهـا بـا متـون مختلـف ، بـه ملمـوس و عينـي ساختن نظريه ها کمک شاياني نموده اند.
علت انتخاب اين پـژوهش کـه بـا روش توصـيفي - تحليلـي بـه واکـاوي هنجارشـکني معنـايي و نوشتاري شعر ريم قيس کبه بر اساس نظريه جفري ليچ مي پردازد، ارتباط بسـيار تنگاتنـگ شـعر ايـن شـاعر بـا تابلوهاي نقاشي است ؛ زيرا شعر وي به نـوعي برگـردان تابلوهـاي خـواهر نقاشـش بـه شـمار مـي رود.
ريم قيس کبه متولد (۱۹۶۷م ) يکي از شاعران معاصر عراق و مقـيم لنـدن اسـت که از تکنيک هاي هنجار گريزي معنايي و نوشتاري در شعر خـود بهـره فـراوان بـرده است تا آنجا که نمود اين نوع هنجارگريزي ها وجهه سبکي منحصر به فردي به اشعار او بخشيده است .
در مقابل برخي از آنها معتقد به «قاعده کاهي » ابزار مهم آفرينش شعر هستند و از انواع آن مي توان بـه هنجـار شـکني هـاي زمـاني ، سـبکي ، نوشتاري ، واژگاني و معنايي اشاره نمود که اين مورد اخير در ديدگاه آنان منعطف تـرين سطح زبان است که بيش از ساير سطوح در برجسته سازي ادبـي مـورد اسـتقبال قـرار گرفته است (صفوي ، ۱۳۹۰: ۸۴-۸۶).
ريم قيس کبه در مجموعه شعري خود از راه هـم نشـيني و جانشـيني واژگـان خـالق هنجارشکني هاي متعدد و بي نظيري شده است و از اين رهگذر به غنـي تـر شـدن بعـد معنايي و وسيع گردانيدن دايره واژگان عربي در عصر معاصرکمک شـاياني نمـوده اسـت .