Abstract:
زمینه و هدف: نسخ خطّی برجایمانده از زمانهای گذشته، میراث گرانبهای قومی، ملّی و شناسنامه فرهنگی ملّتهاست و میتواند اطّلاعات گسترده ای در باب سلوک، اندیشه، ساختار فکری و زبانی نویسندگان و شاعران گذشته بدست دهد و بر آگاهی بشر کنونی بیفزاید. نسخه خطّی بستان العارفین و گلستان العابدین اثر زین ا لعابدین <-a>شیروانی از نویسندگان قرن نهم هجری قمری در عهد تیموری است. این کتاب در یک مقدمه و سه باب، که هر باب خود شامل چندین فصل میشود، بنگارش درآمده است.
روش مطالعه: این پژوهش به روش اسنادی، کتابخانه ای و توصیفی و با هدف معرّفی این نسخه خطّی فراهم آمده و به بررسی ساختار و برخی از ویژگیهای سبکی و محتوایی آن میپردازد.
یافته ها:<-a> بررسی نسخه نشان میدهد اثر مذکور مضمون و محتوایی عرفانی و حکمی دارد و بیشتر متوجّه مثنوی مولاناست، امّا بلحاظ ساختار، بخشبندی، تبویب و شیوه تنظیم، شباهت در نامگذاری، همچنین تلفیق نظم و نثر و بیان مطالب در قالب حکایت، شبیه گلستان سعدی است. زین العابدین از احوال و اقوال برخی از زهّاد، عرفا و متکلّمین پیشین آگاهی داشته و در دل حکایات به برخی از گفتارهای پندآموز، زوایای زندگی و سلوک آنها اشاره کرده است. مولّف با آوردن ابیاتی که سروده خود اوست و آنها را با ذکر «لمولّفه» شاخص کرده، بر ارزش ادبی اثر افزوده است.
نتیجه گیری: بستان العارفین و گلستان العابدین با عبارات سنجیده، دلنشین، و آهنگین شکل گرفته و غالب نثر کتاب ساده و روان است و ویژگیهای نثر مرسل در آن دیده میشود. در باب نخست با توجه به تنوّع فصول دهگانه، انواع سجع و تشبیه و بویژه تشبیه بلیغ، بسامد بالایی دارد، امّا در دو باب دیگر کاربرد صناعات ادبی اندکی کمرنگتر شده است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: The surviving manuscripts of the past are the precious ethnic, national heritage and cultural identity of nations and can provide extensive information about the behavior, thought, intellectual and linguistic structure of writers and poets of the past and add to current human consciousness. The manuscript of Bostan al-Arifin and Golestan al-Abedin by Zina al-Abedin Shirvani is one of the authors of the ninth century AH in the Timurid era. The book is written in an introduction and three chapters, each of which consists of several chapters.
METHODOLOGY: This research is a documentary, library and descriptive method with the aim of introducing this manuscript and examines the structure and some of its stylistic and content features.
FINDINGS: The study of the manuscript shows that the mentioned work has a mystical and theological content and content and pays more attention to Rumi's Masnavi, but in terms of structure, division, arrangement and method of arrangement, similarity in naming, as well as combining prose and prose and expression in the form of anecdote. It is similar to Saadi Golestan. Zayn al-'Abidin was aware of the circumstances and sayings of some of the former ascetics, mystics and theologians, and in the heart of the anecdotes he referred to some instructive speeches, aspects of their lives and behavior. The author has added to the literary value of the work by quoting the verses that are his own poems and marking them with the mention of "the author".
CONCLUSION: Bostan al-Arifin and Golestan al-Abedin are formed with measured, pleasant, and melodic expressions. In the first chapter, due to the variety of ten chapters, the types of rhyme and simile, and especially the eloquent simile, have a high frequency, but in the other two chapters, the use of literary industries has slightly diminished.
Machine summary:
معرّفي و بررسي سبک شناسي نسخۀ خطّي بستان العارفين و گلستان العابدين زين العابدين شيرواني ابراهيم جاني ١، مريم محمودي ١*، پريسا داوري١، حسين آقاحسيني ٢ ١- گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد دهاقان ، دانشگاه آزاد اسلامي، دهاقان ، ايران .
يافته ها: بررسي نسخه نشان ميدهد اثر مذکور مضمون و محتوايي عرفاني و حکمي دارد و بيشتر متوجّه مثنوي مولاناست ، امّا بلحاظ ساختار، بخش بندي، تبويب و شيوة تنظيم ، شباهت در نامگذاري، همچنين تلفيق نظم و نثر و بيان مطالب در قالب حکايت ، شبيه گلستان سعدي است .
يکي از اين آثار کهن ، نسخۀ خطّي بستان العارفين و گلستان العابدين است که سرشار از مضامين تعليمي و عرفاني است و تا کنون ناشناخته مانده است ؛ بنابراين براي پي بردن به آنچه از فکر و قلم نويسنده تراوش کرده معرفي و بررسي اين اثر اهميت و ضرورت دارد.
بحث و بررسي معرفي نسخه اين نسخۀ منحصربفرد با شمارة ثبت ٤٩٣١/١ در بخش نسخ خطّي کتابخانۀ آستان قدس رضوي متعلّق به مرحوم ملک نگهداري ميشود که در١٨٠ صفحه و هر صفحه شامل ١٧ سطر به خطّ نستعليق نگارش يافته است .
اين نسخه ميتواند بعنوان نمونه اي از آثار کهن و ارزشمند زبان و ادبيات فارسي مربوط به سدة نهم هجري مورد بررسي محتوايي و سطوح مختلف سبک شناسي قرار گيرد تا لايه هاي پوشيده اي از شيوة نگارش و هنرنمايي نويسنده براي علاقه مندان و پژوهشگران آشکار گردد.
com : Responsible author) Parisa Davari: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Dehaghan Branch, Islamic Azad University, Dehaghan, Iran.