Abstract:
زمینه و هدف: نسخه های خطّی از گنجینه های ارزشمند میراث فرهنگی هر ملت و حاصل جهانبینی هریک از شاعران و نویسندگان است. احیای دست نوشته های کهن و زدودن گرد فراموشی از سیمای متون قدیمی و شناسایی آفرینندۀ این آثار اهمیّت شایانی دارد. نسخۀ خطی «مرآت السالکین» اثر «میر بابا درویش نقشبندی» یکی از این آثار ارزشمند است که بدلیل بکار بردن اصطلاحات صوفیه و عرفانی بویژه طریقۀ نقشبندیه و معرفی برخی از بزرگان این طریقه و آداب رسوم و اعتقادات نقشبندی میتواند در شناخت این طریق صوفیه موثر باشد. این تحقیق علاوه بر معرفی این نسخۀ خطی و مولف آن، به بررسی ویژگیهای سبکی در این اثر میپردازد.
روش مطالعه: این مقاله براساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوۀ توصیفی-تحلیلی انجام شده است.
یافته ها: نسخۀ خطی «مرآت السالکین» اثر «میر بابا درویش نقشبندی» به شمارۀ5629 در کتابخانۀ دانشگاه تهران نگهداری میشود. «میربابا پسر میر درویش نقشبندی» یکی از عارفان و نویسندگان و شاعران باذوق، ولی ناشناختۀ قرن دوازدهم قمری است. این اثر توسط کاتبی نامعلوم در سال 1118 ه.ق به خط نسخ کتابت شده و مشتمل بر 430 صفحه است. البته نسخۀ فوق پس از نگارش توسط کاتب و یا دیگری مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته که در حاشیۀ متن تصحیح شده و اغلب با خط زدگی ترمیم و اصلاح گردیده است.
نتیجه گیری: کتاب مرآت السالکین دربردارندۀ مسائل عرفانی صوفیه، مطالب نثر و نظم، شامل آیات، احادیث، قصاید و غزلیات است. میربابا در این اثر با طرح عناوین مختلف عرفانی، حکایات و داستانهای منظوم که آمیخته به آیات، احادیث، امثله، مباحث و موضوعات اعتقادی و عرفانی است، به شرح مطالب خود به روش تمثیل میپردازد. نویسندۀ این اثر، در اغلب موارد به کتب طریقۀ نقشبندیه و به اشعار و کتاب سلسله الذهب جامی و مثنوی مولوی توجه زیادی داشته است و در برخی موارد از اشعارخود در متن آورده که عمدۀ این اشعار نادرست آمده است. همچنین گاه شعر دیگران به غلط به شاعران دیگری نسبت داده شده است. درآمیختگی نظم و نثر، کاربرد فراوان آیات، احادیث و کلمات عربی از ویژگیهای خاص نثر این نسخه میباشد. کاربرد واژه ها و اصطلاحات عرفانی و صوفیه خصوصا اصطلاحات طریقت نقشبندیه از دیگر تمایزات سبکشناسی نثر این نسخه است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Manuscripts are valuable treasures of the cultural heritage of each nation and the result of the worldview of each of the poets and writers. It is very important to revive the ancient manuscripts and remove the oblivion from the appearance of ancient texts and to identify the creator of these works. The manuscript of "Meraat Al-Salkin" by "Mir Baba Darvish Naqshbandi" is one of these valuable works that due to the use of Sufi and mystical terms, especially the Naqshbandi method and the introduction of some of the greats of this method and the customs and beliefs of Naqshbandi can be recognized in this Sufi way. Be effective. In addition to introducing this manuscript and its author, this research examines the stylistic features of this work.
METHODOLOGY: This article is based on library studies and has been done in a descriptive-analytical manner.
FINDINGS: The manuscript of "Meraat Al-Salkin" by "Mir Baba Darvish Naqshbandi" No. 5629 is kept in the library of the University of Tehran. "Mir Baba, son of Mir Darwish Naqshbandi" is one of the mystics, writers and poets with taste, but unknown in the twelfth lunar century. This work was written by an unknown scribe in 1118 AH in Naskh script and contains 430 pages. Of course, the above version has been reviewed and corrected after being written by a scribe or someone else, which has been corrected in the margins of the text and has often been corrected with a line.
CONCLUSION: The book of Mir'at al-Salkin contains Sufi mystical issues, prose and poetry, including verses, hadiths, poems and lyric poems. In this work, Mir Baba describes his contents in an allegorical way by proposing various mystical titles, anecdotes and poetic stories that are mixed with verses, hadiths, proverbs, doctrinal and mystical topics. The author of this work, in most cases, has paid much attention to the books of the Naqshbandiyya method and to the poems and books of the Jami and Masnavi Rumi dynasty, and in some cases he has included in the text some of his poems that are mostly incorrect. Other poets have been attributed. In the fusion of poetry and prose, the extensive use of Arabic verses, hadiths and words is one of the special features of prose in this version. The use of mystical and Sufi words and expressions, especially the terms of the Naqshbandiyya sect, is another stylistic distinction of prose in this version.
Machine summary:
نسخۀ خطي «مرآت السالکين » اثر «مير بابا درويش نقشبندي» يکي از اين آثار ارزشمند است که بدليل بکار بردن اصطلاحات صوفيه و عرفاني بويژه طريقۀ نقشبنديه و معرفي برخي از بزرگان اين طريقه و آداب رسوم و اعتقادات نقشبندي ميتواند در شناخت اين طريق صوفيه مؤثر باشد.
نسخۀ خطي «مرآت السالکين » که به نثر ساده در سال ١١١٨ هجري قمري در کشور هندوستان توسط «مير بابا پسر مير درويش نقشبندي» به رشتۀ تحرير درآمده در زمرة کتب عرفاني و تصوف است که در آن با بهره مندي از آيات الهي، احاديث ، کتب بزرگان تصوف نقشبنديه و سخن شاعران بزرگي چون جامي، مولوي، و ابوسعيد ابوالخير نگاشته شده و متأسفانه تاکنون مورد تحقيق و پژوهش قرار نگرفته است .
* درآميختگي نظم و نثر: ميربابا در مرآت السالکين ، با بهره گيري از زبان شعر پشينيان از جمله اشعار جامي، مولوي، ابوالسعيد ابوالخير، عطار نيشابوري، شيخ محمود شبستري، سعدي و حافظ کلام خود را مزين به اشعار اين بزرگان کرده است .
*وجود غلطهاي املايي فراوان : در مرآت السالکين مواردي از اغلاط املايي مشاهده ميشود که برخي از آنها به پيروي از رسم الخط و شيوة کتابت معمول در آثاري از دورة نگارش اثر به متن کتاب راه پيدا کرده و برخي نيز بسبب شتاب در نوشتن يا عدم اهتمام و الزام کافي در رعايت املاي درست و کامل برخي واژگان ، از قلم کاتب يا مؤلف سرزده است .
Intrducing the authrs Mhammad Taghi Maghsudi: PhD Student, Department f Persian Language and Literature, Dehaghan Branch, Islamic Azad University, Dehaghan, Iran.