Abstract:
بلاغت کتاب پروردگار در سه هنر بزرگ معانی و بیان و بدیع متجلی است. یکی از موضوعات مهم علم معانی، معانی ثانویه جملات است و منظور از آن پیام محوری و نهایی است که در واقع مقصود اصلی گوینده است و معنی ظاهری یعنی اخبار و پیامرسانی را تحت شعاع قرار دادهاست. منظور از معانی ثانویه جملات، مقاصدی غیر ظاهری است که گوینده بهخاطر آن جمله را ایراد می کند. قرآنپژوه در مطالعات تفسیری خود باید به معانی ثانویه آیات که قطعا در افاده پیام نهایی سهم بسزایی دارند، توجه کافی مبذول دارد و نیز دقت کند که این معنا نتیجه نهایی مفهوم همه ی جمله است. خداوند از بیان جملات خبری اغراضی دارد که گاهی هدف اصلی است و گاهی بیانگر اهداف دیگری دارد. در این مقاله ابتداء تعاریف و اصطلاحات مرتبط با موضوع تعریف و بررسی شد سپس از تمامی سوره های جزء۲۸ یک یا دو نمونه آیه ای که جمله ی خبری در آن دارای معنای ثانویه بود آورده شده است. و این نتیجه حاصل شد که جملات خبری در اکثر آیات این جزء، معنای ثانویه دارند و چون مضامین سوره های این جزء مختلف و متنوع است خداوند برای بیان تاثیر گذارتر آنها اغراض ثانویه ای را در ظاهر جاگذاری نموده است و همین ازعوامل جاودان شدن قرآن است.
Machine summary:
و این نتیجه حاصل شد که جملات خبری در اکثر آیات این جزء، معنای ثانویه دارند و چون مضامین سورههای این جزء مختلف و متنوع است خداوند برای بیان تاثیر گذارتر آنها اغراض ثانویهای را در ظاهر جاگذاری نموده است و همین ازعوامل جاودان شدن قرآن است.
(همان، ص12) 1-2 تعریف کلام در علم معانی: هر گاه فردی در موقعیت درگیری و مخاصمه قرار بگیرد کلامی را برای مخاطب خود بیان میکند که معنای آن این است که این رفتار، حیوان صفتی است و فرد مورد خطابش از عالم حیوانیت به انسانیت مشرف نشده است.
( حسينى همدانى، 1404 ق، ج16، ص290) در این آیه تولی را در کنار تبری دارای ارزش میداند و مومنان را از دوستی با مشرکان نهی و برحذر میدارد در واقع خداوند در این آیه بیان میدارد که از نیت بندگان آگاه و به مومنان تذکر میدهد که به بهانه چشم داشت مال دنیا و منفعت با مشرکین دوستی نکند و همان گونه که ایمان به خدا شرط بندگی است، بیزاری از مشرکان هم لازم است.
( موسوى همدانى، 1374 ش، ج19، ص 474) در این آیه گونهای تذکر پنهان است و سیاق این مفهوم را میرساند ای بشر اگر در مقابل خداوند عالم قرار بگیری و راه فسق و نفاق پیش بگیری باید بدانی هرگز رنگ هدایت را نخواهی دید.
در بسیاری از آیات این جزء هدف اصلی در ظاهر اولیه مطرح نگشته است بلکه خداوند بجهت تاثیر گذاری و جلب مخاطب و استفاده از بیان زیباتر و بلیغتر، سخن خود را در قالب جمله خبری با مضامین ثانویه آراسته است.