Abstract:
اصولا عقد بدون تسلیم محقق می شود مگردر عقد غیر معوض و برخی از عقود استثنایی
با وجود این ، در تمام موارد عقد و تسلیم با هم رابطه متقابل دارند. تسلیم و قبض آثار
عقد صحیح است و عدم قدرت بر تسلیم موجب بطلان قرارداد می شود. تسلیم نادرست
برای طرف مقابل حق فسخ ایجاد و تلف مورد معامله قبل از قبض عقد را منفسخ می
کند. تسلیم و قبض هیچ یک عمل حقوقی نیست؛ زیرا در حصول قبض اذن بایع شرط
نیست. این در صورتی است که موضوع تسلیم عین معین باشد ولی هر گاه موضوع تسلیم
کلی باشد برای تعیین مصداق و فردی که باید تسلیم شود به اذن متعهد نیاز است، ولی
لزوم تعیین مصداق تسلیم عمل حقوقی می سازد. در خصوص ماهیت و مبنای تسلیم
در عقود، اختلاف نظر است.عده ای تسلیم را یک عمل حقوقی مستقل از عقد می دانند
، عده ای آن را فاقد ماهیت حقوقی مستقل می دانند که نیاز به اذن و اراده فروشنده
ندارد. به هر یک از این نظرات آثاری بار می شود از جمله آن که اگر تسلیم را بیع بدانیم
، تسلیم توسط غیر از بایع و بدون وکالت یا نمایندگی از جانب او فاقد اعتبار است . در
صورتی که چنانچه تسلیم ، ایقاع باشد ، پس از قبض مشتری ، بایع حق رجوع ندارد مگر
آن که جهتی بر بی حقی بودن خریدار نسبت به بعض یا کل مال مورد تسلیم ارائه دهد.
قبض نیز در بسیاری از عقود و حتی برخی ایقاعات دارای تاثیرات مهم و اساسی می
باشد. از جمله تاثیرات قبض این است که اگر مبیع بعد از قبض تلف شود، ضمان از عهده
بایع به واسطه قبض به عهده مشتری منتقل می شود یعنی ضمان قبل از قبض بر عهده
بایع و بعد از قبض بر عهده مشتری است و همچنین برخی خیارات از جمله خیار تاخیر
ثمن ، به وسیله قبض ساقط می شود. البته در این خصوص استثنائاتی نیز موجود است
که از آن جمله قاعده "التلف فی زمن الخیار ممن لا خیار له " می باشد .
Machine summary:
اثر ديگر تسليم مبيع اين است که موجب انتقال ضمان معاوضي به خريدار مي گردد و اگر قبل از تسليم مبيع عين معين و يا در حکم آن ، يعني کلي در معين و همچنين قبل از تسليم مبيع کلي في الذمه وبعد از تعيين مصداق آن توسط بايع ، در اثر آفت سماوي، تلف صورت گيرد بيع منفسخ مي شود و ثمن به مشتري بر مي گردد.
ولي از آنجايي که آنچه به عنوان مبيع به مشتري تسليم مي شود ممکن است از لحاظ مقدار کمتر يا بيشتر از مقدار مقرر در قرارداد باشد بر حسب اينکه مبيع عين معين ،کلي در معين يا کلي في الذمه باشد آثار متفاوتي در پي خواهد داشت به همين علت هريک از اين موارد به صورت جداگانه مورد بررسي قرار مي گيرد.
هرگاه هنگام تسليم معلوم گردد که مبيع برابر مقدار مقرر در قرارداد است بايع به تعهد خود عمل کرده و از اين حيث بري الذمه مي گردد ولي ممکن است که مقدار مبيع تسليم شده بيشتر يا کمتر از مقدار تراضي طرفين باشد که هر کدام را جداگانه مورد بررسي قرار مي دهيم .
١ ماده ٣٨٧ قانون مدني ٢ مواد٤٤١ الي ٤٤٣قانون مدني بند اول :عين معين اگر مبيع عين معين باشد،بايع بايد همان را به خريدار تسليم نمايد نه چيز ديگري را و اگر بايع مبيع عين معين را که مقصود طرفين بود را تسليم کند و بعد از تسليم مشخص شود که جنس مبيع مزبور فاقد جنس مذکور در عقد است بيع باطل مي باشد .