Abstract:
هدف: در بسیاری از فرایندهای تولید، کارایی واحدهای تصمیم‌گیرنده باید در حالی بررسی شود که ورودی‌ها و خروجی‌های نامطلوب و عوامل کنترل‌ناپذیر حضور دارد. همچنین بررسی تأثیر تغییرات یک شاخص بر شاخص دیگر، موضوع مهمی برای مدیران است. بنابراین، هدف در این پژوهش توسعه رویکردی برای برآورد کارایی سیستم‌ها با ورودی‌ها و خروجی‌های نامطلوب و عوامل غیراختیاری و همچنین تحلیل تغییرات است.
روش: ابتدا یک رویکرد نوین مبتنی بر تحلیل پوششی داده‌ها به‌منظور تحلیل کارایی در حضور شاخص‌های ورودی ـ خروجی نامطلوب و عوامل کنترل‌ناپذیر ارائه می‌شود. در واقع از اصل دسترسی‌پذیری ضعیف جدید استفاده شده و کارایی سیستم‌ها با حضور شاخص‌های ورودی ـ خروجی نامطلوب و عوامل کنترل‌ناپذیر بررسی می‌شود. سپس تأثیر تغییرات یک شاخص کنترل‌ناپذیر بر شاخص‌های دیگر با حفظ کارایی، سنجیده شده و نرخ‌های حاشیه‌ای این تغییرات محاسبه می‌شود.
یافته‌ها: در ادامه برای توضیح بیشتر روش پیشنهادی، یک نمونه کاربردی مربوط به 31 واحد دانشگاه آزاد اسلامی (بخش آموزش) مطرح و نتایج تحلیل شده است. با استفاده از روش پیشنهادی، نمره‌های کارایی و تأثیر تغییرات به‌دست آمده است.
نتیجه‌گیری: نمره‌های کارایی نشان می‌دهد که اکثر واحدها عملکرد خوبی دارند. به علاوه مشاهده می‌شود که همواره با افزایش (کاهش) یک شاخص، با حفظ کارایی، شاخص دیگر افزایش (کاهش) نمی‌یابد، بلکه ممکن است بدون تغییر یا با کاهش (افزایش) همراه باشد. با توجه به دربرگیری شاخص‌های ورودی و خروجی نامطلوب و شاخص‌های کنترل‌ناپذیر، نتایج روش پیشنهادی در مقایسه با مدل‌های کلاسیک قابل قبول‌تر است.
Objective: In many production processes, the efficiency of decision-making units should be investigated in the presence of undesirable inputs and outputs and non-discretionary factors. It is also important for managers to examine the impact of changes on one index on another. Therefore, the purpose of this paper is to develop an approach to estimate the efficiency of systems with undesirable inputs and outputs and non-discretionary measures and also to analyze changes. Methods: First, a novel approach based on data envelopment analysis was presented in order to analyze efficiency in the presence of undesirable input-output indices and non-discretionary factors. In fact, the new weak disposability axiom was used and the efficiency of the systems was investigated in the presence of undesirable input-output index and non-discretionary factors. Then the impact of changes of one non-discretionary index on another index was measured by maintaining efficiency, and the marginal rates of these changes were calculated. Results: In order to explain the proposed method in practice, an applied example provided based on 31 branches of Islamic Azad University (department of education) was presented and the results were discussed and analyzed. By using the suggested method, the efficiency scores and the impact of modifications were obtained. Conclusion: Performance scores related to branches indicated that most of them behaved well. Also, it was observed that always increasing (decreasing) one index, while maintaining efficiency, does not end in an increase (decrease) in another index but it may remain unchanged or decreased (increased). Due to the inclusion of undesirable input and output measures and non-discretionary factors, the results of the proposed method were more acceptable than the classical DEA models.
Machine summary:
تحليل عملکرد و محاسبه نرخ هاي حاشيه اي با حضور عوامل ورودي ـ خروجي نامطلوب و شاخص هاي کنترل ناپذير مرصع محبوبي دانشجوي دکتري ، گروه رياضي ، واحد لاهيجان ، دانشگاه آزاد اسلامي ، لاهيجان ، ايران .
com چکيده هدف : در بسياري از فرايندهاي توليد، کارايي واحدهاي تصميم گيرنده بايد در حالي بررسي شود که ورودي ها و خروجي هاي نامطلوب و عوامل کنترل ناپذير حضور دارد.
در واقع از اصل دسترسي پذيري ضعيف جديد استفاده شده و کارايي سيستم ها بـا حضـور شاخص هاي ورودي ـ خروجي نامطلوب و عوامل کنترل ناپذير بررسي مي شود.
Jahanshahloo, Lotfi, Shoja, Tohidi, Razavyan 8.
همچنين ، خوش اندام ، اميرتيموري و کاظمي متين ١٠ (٢٠١٤)، اندازه گيري و محاسبة نرخ هاي حاشيه اي با حضور عوامل کنترل ناپذير براي واحد تصميم گيرنده کارا از محيط فعلـي بـه محيطـي بـا مطلوبيـت بيشتر يا کمتر از محيط فعلي را بررسي کردند، به گونه اي که DMU همچنـان کـارايي خـود را حفـظ نمايـد.
Khoshandam, Amirteimoori, Kazemi Matin جهاني صيادنويري و کردرستمي ١ (٢٠٢٠) به بررسي رابطه جايگزيني شاخص هاي پايداري پرداختند؛ در حالي که عوامـل نامطلوب و صحيح مقدار حضور دارند.
با اين وجود در مطالعات حاضر، روشي به منظور بررسي نرخ حاشيه اي با حضور هم زمان عوامـل ورودي ـ خروجـي نامطلوب و شاخص هاي کنترل ناپذير موجود نمي باشد.
بنابراين اين پژوهش با تعميم مدل رگريو (٢٠٠٤)، روشي پيشـنهاد مي دهد به منظور ارزيابي کارايي واحدهاي تصميم گيرنده در حـالي کـه عوامـل کنتـرل ناپـذير و نـامطلوب (ورودي هـا و خروجي ها) به طور هم زمان حضور دارند.
(
, 
, 
)
