Abstract:
هدف این پژوهش، مقایسه «پایگاه های شخصیت» با «مراتب نفس» بر اساس رویکردهای فلسفی، عرفانی و تفسیری است که با «روش تحلیل کیفی متون» و رعایت «قواعد و ضوابط تفسیر» و «رویکردی میان رشته ای» صورت گرفته است. از نتایج این پژوهش، استخراج الگوی مفهومی مراتب نفس بر اساس رویکردهای فلسفی، عرفانی و تفسیری است. الگوی استخراج شده میتواند تناظری برای درک بهتر پایگاه‌های شخصیت در نظریه روان تحلیل‌گری با مراتب نفس ارائه کند. از این رو، میتوان «نفس ملهمه» و «نفس عاقله» را متناظر با ساختار «من»، «نفس مسوله» و «نفس اماره» را متناظر با ساختار «نهاد» و «نفس لوامه رحمانی» و «نفس لوامه شیطانی» را متناظر با ساختار «فرامن» در نظر گرفت. در روان تحلیل‌گری، برای مراتب نفس «مطمئنه، راضیه و مرضیه» به علت تفاوت مبانی انسان شناسی، تناظری قابل تصور نیست. تفاوت دیگر بین دو رویکرد، ترتیب تحقق و ایجاد آنهاست به گونهای که نفس ملهمه اولین مرتبه نفس است، اما در روان تحلیل‌گری، نهاد اولین مرتبه وجودی روان است.
The purpose of this study is to make an analytical comparison between the concepts of the Id, the Ego and the Super Ego in psychoanalysis and levels of the soul in Islamic teachings with the method of qualitative analysis of texts and the observance of rules and criteria of interpretation. This is an interdisciplinary approach. One of the results of this research is the study of a conceptual model for the levels of the soul based on philosophical, mystical and interpretive approaches and its comparison with the threefold structure of personality in psychoanalysis. It can also provide a paradigm for a better understanding of the psychological concept of Psychic Apparatus: The soul and the revealed soul or “nafs mulhama” can be considered as two areas of the soul with the Id, the wise soul or “snaf aqila” with the Ego and the “nafs lawwama” or soul of the merciful and the evil is equivalent with the Super ego. In psychoanalysis, there is no conceivable correspondence for the levels of self-confidence, one whom God is pleased with, and satisfied due to the differences in the anthropological foundations.
(
, 
, 
)
