Abstract:
هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین کیفیت حضور عناصر مرتبط با خواندن در ادبیات داستانی ایران در مقایسه با عناوین ترجمه شده، طی سال‌های 95-1390ه. ش به انجام رسید. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و با روش تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری شامل پرشمارگان‌ترین کتاب‌هایی است که در حوزه ادبیات و برای گروه سنی بزرگسال به رشته تحریر درآمده‌اند. نمونه‌گیری هدفمند بوده و پژوهشگر شخصا به مطالعه و تحلیل 35 عنوان کتاب پرداخته است. کدها شامل عناصری است که به نحوی در ارتباط با خواندن، مطالعه و مضامین مرتبط با کتابداری نظیر کتابخانه و غیره هستند. روایی کدها توسط دو تن از اساتید رشته زبان و ادبیات فارسی و اساتید رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی مورد تایید قرارگرفته است. پایایی از طریق تعیین توافق میان کدگذاران به دست آمد. یافته‌ها: تنوع شخصیت اصلی داستان‌ها در رمان‌های ترجمه شده قابل توجه اما در رمان‌های فارسی محدود است. با این که میزان نمود عناصر مرتبط با خواندن در هر دو گروه آثار مورد مطالعه ضعیف است، اما نویسندگان آثار ترجمه‌شده توجه بیشتری برای کاربست این مضامین در آثار خود داشته‌اند و تاثیر آن‌ها بر روند حوادث داستان مشهود است. نتیجه‌گیری: تمرکز بیشتر پژوهش‌های پیشین بر مطالعه کمی عناصر مرتبط با خواندن بود، اما در این پژوهش کیفیت حضور عناصر مرتبط با خواندن مورد نظر است. با توجه به وضعیت موجود بازنمایی مفاهیم مرتبط با خواندن در آثار بررسی‌شده، نمی‌توان کارکرد تشویق به مطالعه را از پرشمارگان‌ترین کتاب‌های بازار نشر امروز - به ویژه در گروه آثار تالیفی - انتظار داشت.
Objective: The purpose of this paper is to determine the quality of the reading related elements' representation in fictions published in Iran between 2011 and 2016.Methods: Descriptive content analysis carried out for thirty-four of the highest print run titles, both original or translated into Persian. These books have selected among Persian and translated fictions to encoding reading elements such as: reading, studying, book, bookcase, library, librarian etc. To get the quality of the reading-related elements presented in works, some questions were answered while reading the fictions:1) What reading elements are in the story?2) Which books had deep references to reading elements? And does the mentioned element play an effective role in shaping the story? 3) Do characters such as librarians, booksellers, etc. have a positive or negative aspect? Reliability approved by two literature professor and faculty members of Knowledge and Information science. To achieve stability the agreement between coders were calculated. Results: Among the 18 Persian books only in 12 we can see the reading elements and in the other 6, there are no references to those elements. Quantitatively, 791 codes were identified in 35 fictions. The most frequent code in both groups of works is the concept ‘book (object)’. The lowest frequency in the Persian fictions is ‘bookseller’ and in the group of translated works is ‘library (object)’. The diversity of the main characters of the fictions in the translated titles is significant but limited in Persian fictions. The character of the librarian or the person associated with reading element in Persian works is neutral and has a positive characteristic in the translated works. The influence of reading-related elements on translated works is greater than on Persian fictions. Although the presence of the elements related to reading and studying in both groups of works is weak but, the authors of the translated stories have tried more to use these elements in their works.Conclusion: While the focus of previous studies is on quantitative side, this study tries to determine the quality of the reading related elements. The presence of the reading elements in both groups of works is not acceptable. According to the current state of representation of reading-related concepts in the reviewed works, it is not expected from the highest print run titles to encourage reading, especially in the group of Persian works. Publishers are advised to publish works that contains reading-related concepts and indirectly improve the reading habits.
Machine summary:
بازنمايي عناصر مرتبط با خواندن در ادبيات داستاني تأليفي در مقايسه با آثار ترجمه شده سال هاي ٩٥-١٣٩٠ مريم سادات پرسته زاد دانشجوي کارشناسي ارشد علم اطلاعات و دانش شناسي، دانشگاه تربيت مدرس ، تهران ، ايران .
با اين که ميزان نمود عناصر مرتبط با خواندن در هر دو گروه آثار مورد مطالعه ضعيف است ، اما نويسندگان آثار ترجمه شده توجه بيشتري براي کاربست اين مضامين در آثار خود داشته اند و تأثير آن ها بر روند حوادث داستان مشهود است .
با اين وجود به نظر مي رسد مفاهيم مرتبط با خواندن و کتابخواني در خلال سال هاي متمادي ، حضوري کم رنگ در ادبيات داستاني ايـران داشـته اسـت و نويسندگان کشورمان دغدغه چنداني نسـبت بـه اسـتفاده از ايـن مفـاهيم و عناصـر در رونـد شـکل دهـي بـه داستان هاي خود ندارند، حال آن که عناصر و شاخصه هاي يک داستان ، بخشـي از يـک چرخـه هسـتند کـه از جامعه و مردم تأثير گرفته و بر ايشان تأثير مي گذارند.
در ميان مطالعات خارج از کشور نيز آثار قابل توجهي در حوزه تحليل محتواي ادبيات داستاني، بـا هـدف بررسي نقش و جايگاه قشري خاص از جامعه در داستان ها بـه چشـم مـيخـورد کـه نشـان از تأييـد و تأکيـد پژوهشگران بر اثرگذاري آثار ادبي بر جامعه است ؛ نکته قابل توجه در اغلب اين پژوهش ها پرداختن به جايگـاه گروه هاي اقليت يا آسيب پذير و نحوه حضـور ايشـان در داسـتان اسـت ، گـروه هـايي نظيـر هـم جـنس گرايـان ، بيخانمان ها، مهاجران و نيز نژادهاي مختلفي چون سياه پوستان و غيره .
(
, 
, 
)
