Abstract:
در فقه شیعه و به تبع آن در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، عقد موقت به عنوان یکی از اقسام عقد نکاح به رسمیت شناخته شده است. از جمله مباحث مهم و چالشی درباره ازدواج موقت، حقوق جنسی زوجه و امکان ترتب نشوز زوج در این نوع عقد می‌باشد. مقاله حاضر می‌کوشد به روش توصیفی و تحلیلی به پرسش‌های مربوط به آن پاسخ دهد: آیا برای زوجه موقت حقوق زناشویی شامل حق قَسم و نزدیکی ثابت است یا خیر؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، امتناع شوهر از ایفای وظیفه زناشویی زوجه چه اثری دارد و وی چگونه می‌تواند حقوق خود را استیفاء نماید؟ قوانین خانواده ایران درباره این مسایل ساکت و دیدگاه‌های فقهی پیرامون آن نیز متفاوت است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، برای زوجه موقت، حق نزدیکی ثابت است. همچنین در ازدواج طولانی‌مدت، زوجه از حق انس و الفت برخوردار است. در نتیجه، نشوز شوهر در نکاح موقت قابل تحقق است. در صورتی که شوهر از ایفای وظیفه زناشویی زوجه موقت امتناع نماید، به درخواست زوجه، دادگاه ابتدا شوهر را به ملزم و سپس وی را مجبور به بذل مدت می‌نماید.
In Shia jurisprudence and consequently in the civil law of the Islamic Republic of Iran, temporary marriage is recognized as one of the types of marriage. Among the important and challenging issues about temporary marriage, the wife's sexual rights and the possibility of the husband leaving the marital duties in this type of marriage. The present article tries to answer the related questions in a descriptive and analytical way: Does the marital law include the right to cohabitation and the right to constant intimacy for the temporary wife or not? If yes, what is the effect of the husband refusing to perform the marital duty of the wife and how can he exercise his rights? Iranian family laws on these silent issues and jurisprudential views on it are also different. The research findings show that the right to intimacy is fixed for a temporary wife. Also, in a long-term marriage, the wife has the right to love and affection. As a result, the husband can leave the marital duties in a temporary marriage. If the husband refuses to perform the marital duties of the temporary wife, at the request of the wife, the court first obliges the husband and then forces him to grant a term.
Machine summary:
مقالة حاضر می‌کوشد به روش توصیفی و تحلیلی به پرسش‌های مربوط به آن پاسخ دهد: آیا برای زوجة موقت حقوق زناشویی شامل حق قَسم و نزدیکی ثابت است یا خیر؟ درصورت مثبت بودن پاسخ، امتناع شوهر از ایفای وظیفة زناشویی زوجه چه اثری دارد و وی چگونه می‌تواند حقوق خود را استیفا نماید؟ قوانین خانوادة ایران دربارة این مسایل ساکت و دیدگاه‌های فقهی پیرامون آن نیز متفاوت است.
درصورتی که برای زوجة موقت، حقوق زناشویی (جنسی) ثابت گردد، شوهر مکلف است به آن پاسخ دهد و درصورت امتناع، احکام و آثار نشوز بر عمل وی مترتب می‌شود.
فرضیة نوشتار این است که برای زوجة موقت، حق نزدیکی ثابت است؛ نیز در نکاح طولانی‌مدت، زوجه دارای حق انس و الفت است و تبعاً نشوز زوج در همین فرض مطرح می‌گردد.
این استدلال نیز از قوت لازم برخوردار نیست؛ زیرا عدم تعیین عدد در ازدواج موقت نظر مشهور فقیهان است (عاملی جبعی ، 1410 ق، ج 5، ص207؛ حلی، بی‌تا، ج 2، ص 16؛ سیوری حلی، 1425 ق، ج 2، ص 142)؛ ولی بعضی از فقیهان به‌صراحت بیش از چهار همسر اعم از دائم و موقت را جایز نمی‌دانند (ابن براج طرابلسی، 1406 ق، ج 2، ص 243) و بعضی دیگر این قول را موافق احتیاط و افضل شمرده‌اند (طوسی، 1400، ص 492؛ حلی، 1405 ق، ص 450).
این معنی در نکاح موقت نیز قابل تحقق است؛ چرا که مطابق مباحث سابق، در بعضی انواع نکاح موقت، برای زوجه حقوق جنسی ثابت است؛ درنتیجه امتناع زوج از ایفای وظیفة زناشویی موجب تحقق نشوز خواهد بود.
(
, 
, 
)
