Abstract:
مهمترین مضامین آثار عرفانی، تصاویر معرفتی است که از آبشخور اسطوره و فلسفه نشأت گرفتهاند. تصویرها به دلیل پیوند ذاتی که با مفاهیم دارند، نقش حیات معنوی عارف را ایفا میکنند. یکی از این تصاویر «آفتاب» است که به عنوان یک کلان استعاره در مثنوی و یک اسلوب فکری در آثار سهروردی مطرح است. در حقیقت این جستار با دو عامل سروکار خواهد داشت؛ ابتدا، رمزگشایی از اندیشۀ حاکمی است که پشتوانۀ آفرینش تصویر «آفتاب » برای مفهوم «انسان کامل» به شمار میرود و دیگری، بررسی چگونگی خلق تصاویر واحد برای معانی متعدد یا مفاهیم واحدی که در هیأت تصاویر گوناگون ظهور مییابند. یکی از پاسخهای احتمالی بدان، متأثر بودن «فهم» از «حالات و موقعیت»های گوناگونی است که انسان با قرار گرفتن در آنها به ادراک متفاوتی نائل میآید و در نتیجه، این فهمهای متفاوت در شکل تصاویر متنوع، ممثل میشوند.
The most dominant theme of the richest works on mysticism is perceptive imagery which has its origin in mythology and philosophy. Given their intrinsic link to the meanings and concepts, images are considered as the intellectual life of the writer and the poet. They attempt to create images depending on their own mental and intellectual capacity as the very same images distinguish the poets and writers from one another. One of these images is the "Sun or Sunlight" which is abundant in Masnavi as a macro metaphor and in Sohervardi's works as a pattern of thought. The present study aims to first decode the dominant thoughts which led to the creation of the image of "Sun or Sunlight" for the concept of the "Perfect Man" and second, to analyze how a single image is created for different meanings or how the same concept is depicted in different images. One possible answer is that man's understanding of various phenomena is influenced by the different "states and situations" he experiences to attain different perceptions leading these understandings to be pictured by various images.
Machine summary:
واکاوي خوانش تصويري آفتاب از گزارة انسان کامل در مثنوي مولانا و داستان هاي سهروردي مريم حق شناس دکتري زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه علامه طباطبائي، تهران ، ايران داوود اسپرهم استاد، گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه علامه طباطبائي، تهران ، ايران چکيده مهم ترين مضامين آثار عرفاني، تصاوير معرفتي است که از آبشخور اسطوره و فلسفه نشأت گرفته اند.
در حقيقت اين جستار با دو عامل سروکار خواهد داشت ؛ ابتدا، رمزگشايي از انديشۀ حاکمي است که پشتوانۀ آفرينش تصوير «آفتاب » براي مفهوم «انسان کامل » به شمار ميرود و ديگري، بررسي چگونگي خلق تصاوير واحد براي معاني متعدد يا مفاهيم واحدي که در هيأت تصاوير گوناگون ظهور مييابند.
عرفاي مسلمان نيز خاستگاه فرضيۀ انسان کامل را در قرآن کريم يافته اند و عقيده دارند هر چند اصطلاح «انسان کامل » به صراحت در قرآن نيامده ، اما خداوند در اين کتاب آسماني از ويژگيهاي چنين انساني صحبت کرده است .
براي اين منظور با مراجعه به منابع اصلي فلسفي و اسطوره اي به نظرات گوناگون دربارة گزارة «انسان کامل » اشاره کرده ايم ، سپس با بررسي پيوند فلسفي موقعيت و فهم با تصوير به تحليل بازتابِ انگارة آفتاب در مثنوي مولانا و داستان هاي رمزي سهروردي همت گماشته ايم .
در اينجا هرمس «سرشت کامل » را برابر با خورشيد دانسته است و در ادامه کربن به اين همانندي در آثار نجم الدين کبرا و سهروردي اشاره ميکند.