Abstract:
این نوشتار با توجه به رویکردی مطالعاتی موسوم به جهالتشناسی(Agnotology) در گام نخست چند دیدگاه کلی نسبت به کارکردهای اجتماعی و اخلاقی جهل را بررسی مینماید. در ادامه و مبتنی بر این دیدگاهها، تلاش بر این است تا چند نمونه و مثال عینی از مزایای اجتماعی یا فضائل اخلاقی مبتنی بر جهل مورد تحلیل قرار گیرند؛ مقولاتی چون آزادی اجتماعی، عادت، مهارت، فراموشی، محرمانگی، حریم خصوصی، تخصصگرایی و سانسورهای اخلاقی. انواع جهل یا تقسیمبندیهای گوناگون از مجهولات نیز دستمایه ادامه نوشتار پیش رو است. اینکه رابطه اخلاق با هر یک از این دستههای جهل یا مجهولات چیست، بخش نهایی مقاله را تشکیل میدهد که سعی شده با استمداد از تفکیک دیرپا اما مغفول مانده میان دو مفهوم فضیلت و مزیت(به معنای کارکرد) اخلاقی، تبیین بهتری از آن صورت گردد.
This article examines some general views on the social and moral functions of ignorance, according to a study approach called Agnotology. Based on these views, an attempt is made to analyze some concrete examples of social benefits or moral virtues based on ignorance, i.e. categories, such as social freedom, habit, skill, forgetfulness, confidentiality, privacy, professionalism, and moral censorship. Various types of ignorance or various divisions of the unknowns are also the basis for the continuation of the present article. What is the relationship between ethics and each of these categories of ignorance is discussed in the final part of the article, which tries to better explain it using a long-standing, but neglected distinction between the two concepts of virtue and moral advantage.
Machine summary:
اينکه رابطه اخلاق با هر يک از اين دسته هاي جهل يا مجهولات چيست ، بخش نهايي مقاله راتشکيل مي دهد که سعي شده با اسـتمداد از تفکيک ديرپا اما مغفول مانده ميان دو مفهوم فضـيلت و مزيت (به معناي کارکرد) اخلاقي ، تبيين بهتري از آن صورت گردد.
اهميت اخلاقي و انسان شناختي جهالت شناسي در اين است که ما انسان ها از اساس ، بيشتر نادان هستيم تا دانا و بيشتر درگير مجهولات هســتيم تا داراي معلومات ؛ يعني ما انســان ها براي نيل به شــناختي بهتر از خود نياز داريم تا وجه غالب تواناييها و داراييهاي شناختي خود را بيشتر بشناسيم .
. البته در اين شکي نيست که ارادة آزاد انساني به آن معنا که هيچ تأثيري از موقعيت فرد نپذيرد، به طور مطلق يا عمده ، وجود ندارد؛ اما اجمالا بســياري از پديده ها وجود دارند که اگر کســي واقعا قصــد فهم آنها را داشــته باشــد و موقعيت يا شــرايط نيز اجازه دهد، فهميدني هســتند و مي توانند براي هر فاعل شناسايي معلوم گردند.
جهل انتخابي نيز يک فضــيلت اخلاقي اســت ؛ اگر مبتني بر نظام اخلاقي مقبول ما به نتايج اخلاقي بينجامد يا تکليفي ١ - تبيين دقيق مفهوم مزيت اخلاقي و تفکيک آن از مقوله فضيلت اخلاقي، موضوع مقاله ديگري از راقم اين سطور است که به نظر ميرسد پرداختن به آن ميتواند در ساحاتي گوناگون مفيد واقع گردد .