Abstract:
این مقاله به تبیین فقهی خمس بر معادن پرداخته و قوانین موضوعه بر آن را بیان می
نماید.توجه به تنوع معادن و فراوانی آن و موارد فقهی و قانونی خمس مترتب بر آن، میتواند
نقطه بالقوهای در حمایت از اسلام بوده و از آن در جهت تبلیغ دین استفاده نمود. این موضوع
مورد توجه اندیشمندان فقهی و حقوقی بوده و نظرات متعددی درباره آن ارائه گشته است.
این پژوهش بهروشتوصیفی_تحلیلی به بررسی قوانین موضوعه و احکام فقهی در شرایط
متعدد معادن پرداخته و در پایان این نتیجه عائد میگردد که معادن به عنوان بخشی از انفال
بوده و در مراحل مختلف یافت و استخراج آن شامل حکم خمس میگردد.
Machine summary:
معادن ، خمس ، انفال ، فقها، قوانين موضوعه مقدمه منابع نهفته زمين ، از ثروت هاي خدادادي هر ملتي است که مديريت مصرف و درآمد بر آن ميتواند اهرم قوي اقتصادي براي آن کشور بوده و نيز در عرصه مالي و به جهت تبليغ دين مورد استفاده قرار گيرد.
در زمان حيات پيامبر، انفال ، اختصاص به آن حضرت داشت و پس از پيامبر در اختيار کسي است که جانشين او در ادامه امور مسلمانان باشد (شيخ طوسي، ١٤٠٠: ٤١٢) از ديدگاه برخي، انفال و غنائم به يک معناست و تنها تفاوت اعتباري دارند (عليمحمدي، نوري، خفايي، بشيري، ١٣٩٣:١٨٧)؛ بدين معنا که در صورت حصول مال به همراه پيروزي (در جنگ )، آن مال ، غنيمت خواهد بود و در صورت بخشش از طرف خدا و بدون وجوب و استحقاق حاصل شود نفل ناميده ميشود و عده اي بر اين عقيده اند که مالي که به عنوان بهره و سودبدست آيد- صرفنظر از حصول آن به دليل استحقاق يا با تلاش و يا بدون رنج - غنيمت است (صانعي، ١٣٧٩:٢٢).
به عنوان نمونه ، آيت الله خوئي، کلمه «مصفي» در اين روايت را به معناي خرج در رفته (يعني کم کردن مخارج استخراج معدن ) معنا نموده اند(خوئي، ١٤٢٨:٥١) لازم به ذکر است که مباحث مطرح شده در باب وجوب خمس و حد نصاب ، درباره معادني که با حوادث طبيعي ظاهر ميشوند مشابه معادني خواهد بود که نياز به استخراج دارند (جان نثاري، ١٣٩٢:٢٣).