Abstract:
چگونگی تعامل دولت اسلامی با غیر مسلمانان همواره مورد پرسش دولت ها و حائز اهمیت
بوده است . آیه ٢٩ سوره توبه به این تعامل اشاره دارد و البته مورد تفاسیر گوناگون قرار گرفته
است . هدف از این پژوهش تبیین کیفیت این تعامل از منظر آیه مورد نظر است . این پژوهش
با روش کتابخانه ای و با رویکرد تحلیلی و اجتهادی انجام شده و یافته های آن عبارت است از
اینکه : آیه شریفه بیانگر لزوم تحقیر و توهین به غیرمسلمان در اخذ جزیه نیست و البته بیانگر
همسان سازی همه جانبۀ ایشان با مسلمانان نیز نیست . بنابراین دولت باید به گونه ای با ایشان
رفتار نماید که هم حقوق شهروندی آنها رعایت گردد و هم عنوان صغار آنها در مقابل دولت
اسلامی، که با التزام ایشان به احکام اسلامی و پرداخت جزیه محقق میشود، باقی بماند.
لم یزل موضوع کیفیه تعامل الدوله الاسلامیه مع غیر المسلمین محل تساول جاد لدی
الحکومات ، وقد اشارت الایه 29 من سوره التوبه الی هذا التعامل کما طرح حولها تفاسیر متنوعه.
ما نهدف الیه فی هذه الدراسه هو تبیین کیفیه هذا التعامل من منظار الایه محل البحث ، وقد تمت
هذه الدراسه وفقا للمنهج المکتبی وبمقاربه تحلیلیه واجتهادیه، وابرز ما توصلت الیه من نتايج هو ان
الایه الشریفه لیست بصدد بیان لزوم تحقیر غیر المسلمین وتوهینهم فی اخذ الجزیه، وفی الوقت
نفسه فهی لا تتضمن الاشاره الی المساواه الشامله بین هولاء وبین المسلمین . وبناء علیه ، فعلی
الحکومه ان تتعامل معهم بنحو یراعی فیه حقوقهم المدنیه وفی الوقت نفسه تبقی لدیهم حاله الصغار
امام الحکومه الاسلامیه، والتی تتحقق من خلال التزامهم بالاحکام الاسلامیه وبدفع الجزیه وفق
التفصیل المحدد.
Machine summary:
ديدگاه محققان قرآني در مورد نحوه اخذ جزيه و تفسير «و هم صاغرون » انديشمندان و محققان مسلمان در مواجهه با آيه شريفه (توبه :٢٩) ديدگاه هاي متفاوتي در مورد نحوه اخذ جزيه از اهل ذمه بيان کرده اند؛ اين ديدگاه ها را ميتوان در سه قسمت خلاصه نمود: ١- ديدگاه لزوم تحقير و توهين به جزيه پردازان ؛ ٢- ديدگاه عدم هر گونه تحقير و توهين و ذلت جزيه تهابشستتم ن – ب٠ه٠ار١و پردازان ؛ ٣- ديدگاه مختار (هرگونه امتيازدهي و احترام نهادن به جزيه پردازان نبايد به گونه اي باشد که با صغار و حقارت آنان منافات داشته باشد).
روايات : برخي از مفسران به رواياتي که بيانگر نحوه ايجاد صغار در جزيه پردازان است اشاره نموده و چنين برداشت کرده اند که اين روايات گوياي لزوم تحقير و توهين به ايشان است ؛ به عنوان مثال : ١) روايت عکرمه ؛ در اين روايت نحوه اخذ جزيه از اهل ذمه بدين شکل بيان شده که گيرنده جزيه نشسته و دهنده جزيه بايد ايستاده باشد (ن .
برخي نيز بدون اشاره به معناي لغوي صاغرون به تبيين مفهوم آن پرداخته و التزام اهل ذمه به پرداخت جزيه و اجراي احکام اسلامي بر آنها را تحقق بخش مفهوم صغار در آيه شريفه دانسته اند (طوسي، ١٣٨٧، ٢: ٣٨) در مورد معناي لغوي صغر و تفسير کلمه «عن يد» در قسمت هاي بعد سخن خواهيم گفت .