Abstract:
تاریخ معاصر ایران را میتوان تاریخ چالش هویت ملی دانست؛ زیرا از دوران قاجار بهویژه از دوران پهلوی هویت ملی ایرانیان تحت تاثیر ورود اندیشههای جدید غربی و رشد ملیگرایی، با چالشها و بحرانهای مهمی روبهرو بوده است. هویتسازی ملی و باستانگرایی در طول زمان موردنظر، همواره با چالشهای جدی روبهرو بوده و تا پایان این دوره نیز نتوانسته بر آن غلبه تام و تمامی بیابد. شاید مهمترین و درعینحال سادهترین گواه بر صدق این مدعا، حوادث و رویدادهای ایران بعد از سقوط رضاشاه باشد. اقداماتی که رضاشاه در جهت هویتسازی ملی و باستانگرایی به آن پایبند بود و از آن پشتیبانی میکرد تجددخواهی (مدرنسازی)، ملیگرایی و غیرمذهبی کردن ایران بود. دراینبین، روحانیت شیعه محور اصلی بسیاری از تحولات فکری، فرهنگی و سیاسی در ایران بوده است. موضوع مورد نظر تبیینی میباشد، یعنی نگارنده چیزی را که قبلا اتفاق افتاده است واکاوی مینماید. برای اثبات فرضیه مورد نظر از روش کیفی با رویکرد توصیفی، تحلیلی استفادهشده است. هدف از پژوهش فوق چگونگی واکنش فقیهان سنتی نسبت به مدرنیسم با تاکید بر حقوق سیاسی میباشد.
Machine summary:
سؤالی که در مقالهی فوق نگارندگان در پی یافتن پاسخ این سؤالاند این است که؛ واکنش فقیهان سنتی نسبت به پروژهی دولت ملتسازی مدرن (مدرنیسم) در تاریخ معاصر ایران چگونه بوده است؟ فرضیه: به نظرمی رسد فقیهان سنتی در کوشش خود برای انطباق مشروطیت و دموکراسی و تجدد غربی با اسلام، بر آن بودند مفاهیم و نهادهای جدید غربی را در چارچوبی تفسیر کرده و به کاربندند به نظر نتوانسته است به درک چندان عمیق و درستی از ماهیت و مبانی تجدد و دموکراسی غربی و نسبت واقعی آن با اسلام و سنتهای جامعه ایرانی بینجامد.
3 - ادبیات پژوهش در ارتباط با موضوع موردنظر، پژوهشهای زیادی صورت گرفته است اما هیچکدام از آنها در راستای موضوع موردنظر حرکت نکردهاند، در ادامه مطب چند اثر را که با عنوان موضوع ارتباط بیشتری دارند بهصورت اختصار بررسی مینماییم: شاید اصلیترین و مهمترین اثری که در مورد جامعه معاصر ایران به رشته تحریر در آمده است، کتاب ایران بین دو انقلاب یرواند آبراهامیان میباشد که انتشارات نشر نی در سال ۱۳۷۷ این اثر را منتشر نموده و احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی این اثر را ترجمه نمودهاند.
اثر ارزشمند دیگر که در این مورد به رشته تحریر درآمده است، کتاب مقاومت شکننده (تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی ایران) نوشته جان فوران باشد که انتشارات موسسه خدمات فرهنگی رسا در سال ۱۳۷۷ این اثر را منتشر نموده است و آقای احمد تدین نیز آن را ترجمه نمودهاند.