Abstract:
زمینه و هدف: یکی از دغدغههای اصلی همۀ دولتها، نهادینهکردن قانون در ساختار اداری است؛ اما در واقعیت و متناسب با وضعیت کشورها، همواره میزانی از قانونگریزی وجود دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی عوامل زمینهساز قانونگریزی در ادارات شهر اهواز است.روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و در زمره پژوهشهای کیفی قرار میگیرد. افراد مورد مطالعه، کارمندان اداری شهر اهواز در 1399 بوده که از طریق روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدهاند. ابزار جمعآوری اطلاعات، مصاحبۀ نیمه ساختاریافته بود و دادههای حاصل از مصاحبه بر مبنای روش تحلیل مضمون مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت.یافتهها: در فرایند تحلیل بر مبنای مضامین پایه، ده مضمون سازماندهندۀ تعاملات درون قومی، حمایتگری قومی، نظارت شکلی، ضعف در برخورد با افراد متخلف، تغییر ارزشهای مرتبط با قانونمندی، فشار قانونگریزی، بیعلاقگی شغلی و بیتفاوتی به منافع سازمانی به دست آمد؛ که درنهایت چهار مضمون فراگیر «شبکه روابط قومی، ضعف نظارت سازمانی، کاهش قبح قانونگریزی و ضعف تعهّد سازمانی» بهعنوان عوامل زمینهساز در ایجاد قانونگریزی مشخص شدند.نتیجهگیری: با توجه به دیدگاه کارمندان دربارۀ عوامل زمینهساز قانونگریزی باید از طریق مداخلاتی همچون «حاکمنمودن مناسبات شهروندی در سطح جامعه، تقویت نظارت سازمانی در بُعد کمّی و کیفی، تقویت ارزشهای همسو با قانونمندی و نهادینهکردن مدیریت علمی» قانونمندی را در بین کارمندان افزایش داد
Background and purpose: One of the main concerns of all governments is the institutionalization of law in the office structure. But in reality, depending on the circumstances of the countries, there is always a degree of Law-Breaking. Therefore, the main purpose of this study is to investigate the underlying factors of lawlessness in Ahvaz city offices.Method: This research method is qualitative . The technique of in-depth qualitative interview has been used to identify the underlying factors of Law-Breaking. Theoretical saturation was obtained through interviews with 27 employees of different offices. Data were analyzed based on Thematic analysis method, which finally extracted five main themes.Findings: The findings indicate that the five factors of ethnic relations network, weak organizational Supervision, reducing the ugliness of Law-Breaking, weak organizational commitment and the involvement of political forces have a major role in creating Law-Breaking in Ahvaz city administrations.Conclusion: The conditions indicate a high level of Law-Breaking in Ahvaz city offices. According to the obtained factors, it is necessary to consider issues such as the governance of citizenship relations at the society level, strengthening organizational Supervision in quantitative and qualitative dimensions, Strengthen the values associated with legality and institutionalizing scientific management Keywords: Law-Breaking, ethnic relations, reducing the ugliness of Law-Breaking, weakness of supervision and organizational commitment, involvement of political forces
Machine summary:
بـا توجـه بـه اهميـت موضـوع قــانون گريــزي و پيامــدهاي منفــي آن و همچنــين ميــزان بــالاي قــانون گريــزي در استان خوزستان و شـهر اهـواز، چنـين پژوهشـي در پـي پاسـخگويي بـه ايـن پرسـش اساسي است که عوامل زمينه ساز قانون گريزي در ادارات شهر اهواز کدام اند؟ پيشينه و مباني نظري شــربتيان ، جهانشــيري و عمرانــي (١٤٠٠) در پژوهشــي بــا عنــوان «تحليــل رابطــۀ جامعــه شــناختي عوامــل مــؤثر بــر قــانون گريــزي (مــورد مطالعــه : جوانــان ٢٠ تــا ٣٤ ساله منـاطق شـهر مشـهد)» نشـان دادنـد کـه ميـزان قـانون گريـزي در بـين سـاکنان شـهر مشـهد متوسـط رو بـه بـالا اسـت و عـواملي همچـون فقـر، ديـن داري، سـرمايۀ فرهنگــي و ســرمايۀ اجتمــاعي بــا قــانون گريــزي رابطــۀ معنــادار دارنــد.
مـرور ايـن پيشـينه هـا نشـان مــيدهــد کــه در پــژوهش هــاي مــرتبط بــا خوزســتان ، توجــه کمــي بــه موضــوع قــانون گريــزي شــده اســت و ضــمناً وضــعيت کلــي مقالــه هــا در ايــن زمينــه نشــان ميدهد که اکثر پژوهش هـا بـا روش کمّـي انجـام شـده انـد؛ درحـاليکـه قـانون گريـزي پديده اي چندُبعدي اسـت و بـه نظـر مـيرسـد بـا روش هـاي کيفـي بهتـر مـيتـوان بـه عمق و زواياي گوناگون آن دست يافت .
از نظـر مــرتن ، نظــام اجتمــاعي افــراد را بــه طــور مــدام بــراي دســتيابي بــه اهــداف فرهنگــي 94 1- Durkheim 2- Anomie 2- Egbegi & Ajah 5- Deflem 4- Merton تشــويق مــي کنــد، درحــاليکــه ابزارهــاي لازم بــراي موفقيــت در راســتاي اهــداف فرهنگي تنها در اختيـار بخـش هـاي خاصـي از جامعـه اسـت و همـين مسـئله فشـاري براي دستيابي به اهداف فرهنگي بـه هـر شـکل و صـورتي بـر افـراد وارد مـي کنـد کـه پيامــد آن بــروز رفتارهــاي انحرافــي و ازجملــه قــانون گريــزي در جامعــه اســت (آکــر ٢٢١٢،١: ١١٢-١٢٢).