Abstract:
بر اساس گزارش های وزارت بهداشت ایران، وضعیت ناامنی غذایی در استان تهران جدی است و بخش قابلتوجهی از جمعیت استان با کمبود مواد مغذی در سبد غذایی خود مواجه اند؛ این مسئله سبب شده تا ابتلا به انواع بیماریها در میان خانوارهای تهرانی افزایش یابد. در این راستا، اگرچه با تصمیم کارگروه سلامت و امنیت غذایی و مشارکت دستگاههای مختلف اجرایی، به ویژه طی دهه های هشتاد و نود خورشیدی، برنامههای گوناگون برای ارتقای سطح امنیت غذایی خانوارها در استان تهران انجام گرفته، اما شیوع نارسایی ها و بیماری های مختلف ممکن است ناشی از الگوی نامطلوب و ناامنی غذایی باشد. از آنجا که تأمین سلامت و امنیت غذایی از اهداف راهبردی سند چشمانداز بیست ساله کشور است، در مطالعه حاضر، ابتدا بر اساس طبقهبندی گروه کالایی مرکز آمار ایران و با استفاده از ماتریس عملکرد تغذی های، الگوی مصرف مواد غذایی در دهک های مختلف درآمدی استان تهران شناسایی شد و پس از محاسبه شاخص امنیت غذایی برای این دهک ها، بررسی اثر سطوح درآمدی بر امنیت غذایی خانوارها با بهره گیری از الگوی لاجیت صورت گرفت. نتایج نشان داد که سبد غذایی دهکهای میانی و بالای درآمدی نسبت به دهکهای پایین جامعه ارزشمندتر و متنوعتر بوده و مصرف غلات و چربی در میان آنها کمتر است؛ در مقابل، این دهک ها حبوبات، قند، شکر و شیرینی، گوشت، میوه تازه، شیر، لبنیات و تخممرغ، خشکبار و نوشیدنی و غذاهای آماده بیشتری مصرف میکنند. بر اساس یافته های پژوهش، متغیرهای عضویت در سه دهک بالای درآمدی، سن سرپرست خانوار، محل سکونت، زیربنای منزل، اشتغال سرپرست خانوار، درآمد خانوار و تنوع غذایی بر امنیت غذایی خانوارها اثر مثبت و معنیدار و متغیرهای عضویت در سه دهک پایین درآمدی، جنسیت سرپرست خانوار، محل سکونت، بعد خانوار و ساعت کار سرپرست خانوار بر امنیت غذایی خانوارها اثر منفی و معنیدار دارند.
According to reports from the Iranian Ministry of Health, the food insecurity situation in Tehran province is serious and a significant part of the province's population is facing a lack of nutrients in the food basket; this has led to an increase in the incidence of various diseases among Tehranian households. In this regard, although with the decision of the Working Group on Health and Food Security and the participation of various executive bodies, especially during 2000s and 2010s, various programs have been carried out to improve food security in Tehran province, but the spread of various deficiencies and diseases in the province is likely to be as a result of an unfavorable pattern and food insecurity. Since ensuring health and food security is one of the strategic goals of the 20-year Iran Development Perspective Document, in this study, based on the classification of the commodity groups of the Statistical Center of Iran (SCI) and using the nutritional performance matrix, the food consumption patterns were initially identified in different income deciles of Tehran province; then, following the calculation of food security index for these deciles, the effect of income levels on food security of the households was investigated using the logit model. The results showed that the middle and upper income deciles had more valuable and diverse food baskets than the lower deciles of the society and the consumption of grains and fats among them was lower and in return, they had a higher consumption of legumes, sugar and sweets, meat, fresh fruits, milk, dairy and eggs, nuts, beverages and ready food. Based on the study findings, the variables of membership in the top three income deciles, age of household head, place of residence, size of home, employment of household head, household income and food diversity had a significantly positive effect on the household food security and the variables of membership in the bottom three income deciles, gender of household head, place of residence, household size and working hours of the household head had a significantly negative effect on the food security of households.
Machine summary:
ارزیابی اثر سطوح درآمدی بر امنیت غذایی خانوارها در استان تهران مهدي شعبان زاده خوشرودي١، ابراهيم جاودان ٢، رضا اسفنجاري کناري 3 تاريخ دريافت : ١٤٠٠/٤/٧ تاريخ پذيرش : ١٤٠٠/٦/٢٣ چکيده بر اساس گزارش هاي وزارت بهداشت ايران ، وضعيت ناامني غذايي در استان تهران جدي است و بخش قابل توجهي از جمعيت استان با کمبود مواد مغذي در سبد غذايي خـود مواجـه انـد؛ ايـن مسـئله سبب شده تا ابتلا به انواع بيماريها در ميان خانوارهاي تهراني افـزايش يابـد.
از آنجا که تأمين سلامت و امنيت غذايي از اهداف راهبردي سند چشـم انـداز بيسـت سـالۀ کشور است ، در مطالعۀ حاضر، ابتدا بر اساس طبقه بندي گروه کالايي مرکز آمار ايـران و بـا اسـتفاده از ماتريس عملکرد تغذيه اي، الگوي مصرف مواد غذايي در دهک هـاي مختلـف درآمـدي اسـتان تهـران شناسايي شد و پس از محاسبۀ شاخص امنيت غذايي براي اين دهک ها، بررسي اثر سطوح درآمـدي بـر امنيت غذايي خانوارها با بهره گيري از الگوي لاجيت صورت گرفت .
بـا محاسـبه کـالري مصـرفي خـانوار و شناسـايي خانوارهـاي داراي امنيـت غـذايي و خانوارهاي دچار ناامني غذايي، در ادامه ، با کاربرد مدل هاي کيفي، ميتوان اثر سطوح درآمدي بر امنيت غذايي خانوارها را در استان تهران بررسي کرد.
بر اساس نتايج به دست آمده ، عضويت در سـه دهـک پـايين درآمـدي بـر امنيـت غـذايي خانوارهاي ساکن استان تهران اثر منفي و معني دار دارد؛ در مقابل ، چنانچه خانوار در سه دهـک بالاي درآمدي عضويت داشته باشد، اين مسئله بر امنيت غذايي آن اثر مثبت و معنـيدار خواهـد داشت .
در ايـن زمينـه ، براي نمونه ، بررسي اثر نهايي متغير تعداد اتاق منزل خانوار گوياي اين واقعيت است که بـا افـزايش تعداد اتاق ها احتمال برقراري امنيت غذايي خانوارها ٠/٠٣٥ واحد افزايش مييابد.