Abstract:
پیری جمعیت و پدیده سالمندی، برساخت جامعه انسانی کنونی و مولود «کاهش میل به فرزندآوری» و «افزایش سن امید به زندگی» به شمار می‌آید. براساس تخمین‌های مبتنی بر سرشماری‌ها، در سی سال آینده، یک سوم از جمعیت ایران را قشر سالمند به خود اختصاص خواهد داد. از آنجا که پدیده پیری جمعیت و سالمندی، تدریجی به وقوع می‌پیوند و هم‌اکنون نیز جامعه ایرانی درگیر آن شده است، باید برای پاسخگویی به نیاز سالمندان را ازامروز اندیشید. این مقاله به بررسی مهم‌ترین دغدغه‌های مرتبط با این موضوع پرداخته است. یکی از مهم‌ترین ابعاد حقوق سالمندان، حق بر تامین اجتماعی است. تامین اجتماعی اگرچه اختصاصی به سالمندان ندارد، اما بخشی از کارکرد اساسی خود را در زمان سالمندی و بازنشستگی به‌نمایش می‌گذارد. تامین اجتماعی سالمندان عمده در دو موضوع پرداخت مستمری و پرداخت هزینه‌های درمان اهمیت می‌یابد. دراین مقاله و در راستای تبیین ابعاد حق بر تامین اجتماعی در منظومه حقوق سالمندان، ضمن بررسی مفاد اسناد بین‌المللی و هنجارهای لازم‌الاجرا در نظام حقوقی ایران، دو مساله مهم سالمندان درخصوص «سن بازنشستگی اجباری» و «پرداخت مطلوبتر مستمری و هزینه‌های درمان» مورد بررسی قرار گرفته‌اند. براساس یافته‌های این مقاله، دولت در سال‌های آینده و مبتنی بر نیاز جامعه سالمند، علاوه بر ارتقای سن بازنشستگی در نظام حقوق استخدامی و حقوق کار، باید زمینه بهره‌مندی افراد از منابع درآمدی متعدد در زمان سالمندی را تمهید کند.
One of the most important aspects of the rights of the elderly is the right to social security. Although social security is not limited to the elderly, it does play a key role in old age and retirement. Social security for the elderly is important in two areas: paying pensions and paying for treatment. This article, in a descriptive-analytical manner, while explaining the legal system governing the social security of the elderly, examines the most important concerns related to this issue. To explain the dimensions of the right to social security in the system of the rights of the elderly, while examining the provisions of international documents and applicable norms in the Iranian legal system, the study analyzes two important issues of the elderly i.e., "compulsory retirement age" and "better payment of pensions and treatment costs". According to the findings of this article, the government in the coming years and based on the needs of the elderly community, in addition to raising the retirement age in the system of employment law and that of the labor law, should prepare requirements for the people to take advantages of multiple income sources in their old age.
Machine summary:
براساس یافته‌های این مقاله، دولت در سال‌های آینده و مبتنی بر نیاز جامعه سالمند، علاوه بر ارتقای سن بازنشستگی در نظام حقوق استخدامی و حقوق کار، باید زمینه بهره‌مندی افراد از منابع درآمدی متعدد در زمان سالمندی را تمهید کند کلیدواژه: حق بر تأمین اجتماعی، حقوق سالمندان، سن بازنشستگی اجباری، سن ناتوانی نسبی، تعدد منابع درآمدی، تقنین مقدمه پدیده پیری جمعیت و سالخوردگی قشر عظیم جمعیتی، در کنار کاهش شدید نرخ جانشینی، دو عاملی است که ذهن سیاست‌گذاران کلان جوامع مختلف را درگیر خود ساخت تا اینکه پیش از بروز فجایع انسانی، نیازهای جامعه درگیر سالمندی را چاره کنند.
The Constitution 1978 of Spain, Section 50 The Constitution 1982 of Canada, Section 94A در همین موضوع ماده 36 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بیان می‌کرد: «در اجرای اصل بیست و نهم (29) قانون اساسی و به منظور توسعه عدالت اجتماعی، نظام تأمین اجتماعی با هدف حمایت از اقشار‌مختلف جامعه در برابر رویدادهای اقتصادی، اجتماعی و طبیعی و پیامدهای آن از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، ازکارافتادگی، بی‌سرپرستی، درراه‌ماندگی، حوادث و سوانح و ناتوانی‌های جسمی، ذهنی، روانی و نیاز به خدمات بهداشتی درمانی و مراقبت‌های پزشکی به صورت بیمه‌ای و غیر آن (حمایتی و امدادی)، حقی است همگانی و دولت مکلف است طبق قوانین، از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای یکایک افراد کشور تأمین کند.
(
, 
, 
)
