چالش‌های تدوین سیاست‌های توسعه در ایران (برنامه‌های پنج‌سالۀ توسعه) Journal Article

مرحلۀ تدوین سیاست یکی از مراحل مهم فرآیند سیاستگذاری است که تآثیرات قابل توجهی بر سایر مراحل دارد. در مطالعات توسعه، دولت‌ به‌عنوان یکی از کنشگران تأثیرگذار بر فرآیند سیاست‌‍گذاری توسعه شناخته می‌‌‌شود. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و دسته‌بندی چالش‌های مرحلۀ تدوین سیاست‌های توسعه در ایران در قالب برنامه‌های پنج‌سالۀ توسعه است. داده‌های پژوهش به‌روش اسنادی و با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند، جمع آوری و به‌روش تحلیل مضمون، تحلیل شده است. چالش‌های تدوین سیاست‌های توسعه در ایران در پنج مضمون 1) ماهیت سیاست‌های توسعه 2) عوامل مؤثر بر تدوین سیاست‌‌های توسعه 3) بازیگران تدوین سیاست‌ها 4) راه‌حل‌های ارائه شده در سیاست‌های توسعه 5) تعیین اهداف سیاست‌‌‌های توسعه، سازماندهی شده‌اند. تبیین چالش‌های تدوین سیاست‌‌های توسعه در ایران، می‌تواند به سیاست‌گذاران و تحلیلگران سیاست‌‌های توسعه کمک کند تا در سیاست‌گذاری‌های آتی از آن اجتناب شود.

هدف پژوهش حاضر، شناسايي و دسته بندي چالش هاي مرحلۀ تدوين سياست هاي توسعه در ايران در قالب برنامه هاي پنج سالۀ توسعه است . يافته هاي باي سلامي (١٣٨٨) نشان ميدهد، سياست گذاري و برنامه ريزي در ايران ، از آغاز دولت مدرن تاکنون ، به پيروي از الگوهاي نظري اقتصاد سرمايه داري جهاني و پيامدهاي آن صورت گرفته و انديشه و مباني نظري بومي و ايراني نقش محسوسي در تعريف مسئله و موضوع يابي پديدة جامعه و توسعه نداشته است . برخي از آثار بررسيشده ، مربوط به چالش هاي تدوين برنامه هاي توسعه هستند؛ نتايج تحقيق آهنگري و اسکندري (١٣٩٥) نشان ميدهد که معضل اصلي اين است که ما در حيطۀ فکر و ذهن و اخلاق ضعف داريم و تا فکري براي اين مهم نشود، در کشور کاري از پيش نميرود. اين چالش ها، در يک مضمون جداگانه ، تحت عنوان «چالش هاي بازيگران تدوين سياست هاي توسعه » دسته بندي شده اند. (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) در پژوهش حاضر، چالش هاي تدوين سياست هاي توسعه در ايران (برنامه هاي پنج سالۀ توسعه ) ارائه شده است . 115 جمع بندي (نتيجه گيري و ارائۀ پيشنهادهاي سياستي) هدف پژوهش حاضر، شناسايي و دسته بندي چالش هاي مرحلۀ تدوين سياست هاي توسعه در ايران است . ١١٦ پژوهش حاضر، با درک اهميت و نقش دولت در ساختار اقتصاد سياسي ايران ، به اين مهم پرداخته است که نقش سياست گذاري دولت در تدوين سياست هاي توسعه با چالش هايي روبه روست .