Abstract:
سرمایه اجتماعی را می توان مجموعه ای از عناصر؛ نظیر انسجام، اعتماد و هنجارها دانست که توجه به آنها می تواند موجب افزایش همکاری افراد با یکدیگر گردد. در تعالیم اسلامی ظرفیتهای بی بدیلی وجود دارد که حکومت اسلامی میتواند از آنها در راستای ارتقای سرمایه اجتماعی بهره جوید و از آنجا که ارتقای سرمایه اجتماعی در جامعه منجر به افزایش امنیت و کاهش بسیاری از آسیبهای اجتماعی میشود، بی توجهی به آنها نیز میتواند بحرانهای محتملی را رقم زده و هزینههای گزافی را بر گرده جامعه تحمیل نماید.این پژوهش بر آن است که با واکاوی در متون اسلامی، شاخصهایی را که منجر به تولید و بازتولید سرمایه اجتماعی میشوند، شناسایی تا با امکانسنجی و کاربست آنها در حکومت اسلامی نتایج مطلوبی حاصل شود. روش تحقیق در این مقاله کیفی و مبتنی بر نظریه زمینهای(گرندد تئوری) است.توجه و کاربست آموزههای اسلامی در عرصههای مختلف فردی و اجتماعی، منجر به قوام و انباشت سرمایه اجتماعی میشود. دستاوردهای پژوهش نیز حاکی از آن است که در بسیاری از تعالیم اسلامی بهطور تلویحی شرح مضامین سرمایه اجتماعی رفته است. ازاینروی، حکومت اسلامی میتواند از آن ظرفیت بی بدیل در راستای تحققبخشیدن به امکان افزایش سرمایه اجتماعی سود جوید.
Machine summary:
امـا تفـاوت و وجـه افتـراق پـژوهش حاضـر بـا سـایر پژوهش ها در این اسـت کـه ایـن پـژوهش در صـدد امکـان سـنجی و بررسـی عناصـر تأثیرگذار سلبی و ایجابی در ارتقای سرمایه اجتماعی از منظر گزاره های اسـلامی (نظیـر امر به معروف و نهی از منکر، توّلی و تبرّی ، عدالت ، مشورت ، تعاون و...
راه بردهای ایجابی در راستای ارتقای سرمایه اجتماعی بـه ایـن دلیـل حـائز اهمیـت است که دارای سه مؤلفه مهم اعتماد اجتماعی ، انسجام اجتماعی و مشـارکت اجتمـاعی می باشد و به دلیل وابستگی و ارتباط متقابل و محکمی که با سایر سرمایه های فیزیکـی ، اقتصادی و انسانی دارد، به افزایش توسعه اقتصادی ، فرهنگی و رشد و بالندگی جامعـه منجر می شود و علاوه بر آن ، موجب ایجاد حس هم کاری و هم یاری و مشـارکت میـان اعضای جامعه می شود.
در آموزه های اسلامی ، راه کارهای غنی سازی سـرمایه اجتمـاعی ، ارائه شده و در قرآن کریم ، راجع به مباحث مربـوط بـه اجتمـاع انسـان هـا و کسـب و ارتقای سرمایه اجتماعی برای تکامل و رشد مادی و معنوی تأکید فراوانی شـده اسـت .
اگر این دو مهـم در جامعه با رعایت اصول و مبانی مؤکّد در فقه اسلامی و هم چنین توجه بـه شـرایط و مراحل آن نهادینه شود، بسیاری از معضلات و آسیب های اجتمـاعی در جامعـه کـاهش پیدا کرده و جامعه از امنیت اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی و اخلاقی بهره منـد مـی گـردد.
علاوه بـر آن ، راه کارهـای ایجابی در آموزه های اسلامی ، در اصلاح یا افزایش این مفاهیم نیز قوام بخش نقش دیـن در ارتقای سرمایه اجتماعی به حساب می آید.