Abstract:
در حال حاضر یکی از مؤلفه های حفظ همسایگی ایران با منطقۀ آسیای مرکزی، ظرفیت جغرافیایی میباشد. یکی از کشورهای این منطقه، ترکمنستان است که بر اساس اصل سیاست همسایگی و داشتن مرز مشترک، برای دستگاه سیاست خارجی کشور حائز اهمیت است. در این راستا، این پرسش مطرح میشود که الزامات و ظرفیتهای سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران با ترکمنستان کداماند؟ فرضیۀ پژوهش این است که قرارگرفتن ایران و ترکمنستان در منطقۀ همجوار و وجود ظرفیتهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میان دو کشور، بستر همگرایی و همکاری میان دو کشور را فراهم میکند و این امر میتواند به کاهش تنگناهای سیاسی و اقتصادی برای ایران منجر شود. نتایج تحقیق نشان میدهند که ترکمنستان از نظر تاریخی و اقتصادی، اشتراکات فرهنگی با ایران دارد. به علاوه، این کشور دارای منابع گازی مشترک و زمینههای اقتصادی مختلف است. با در نظر گرفتن رقابت قدرتهای منطقهای و فرا منطقهای رقیب و دشمن همچون اسرائیل و ایالاتمتحدۀ آمریکا در این کشور از یک طرف و وجود تحریمهای گستردۀ اقتصادی و تجاری و... توسط غرب، ترکمنستان میتواند بستری مناسب جهت واگرایی در فشارها بر ایران و کاهش اثر آنها باشد. روش پژوهش، کیفی از نوع توصیفی- تحلیلی است و دادههای آن به شیوۀ کتابخانهای و از طریق فیشبرداری جمعآوری میشوند.
At present, Iran’s neighbourhood policy toward the Central Asian region has been preserved based on Iran’s geographical potentials. Turkmenistan is one of the countries in this region being of importance to the foreign policy apparatus by virtue of the neighbourhood policy and sharing a border. Hence, the question raised is what are the capacities and requirements of the Islamic Republic of Iran’s Neighbourhood Policy concerning Turkmenistan? The presumption of the research is that situation of Iran and Turkmenistan on each other’s borders and existence of economic, political and cultural potentials create a ground for integration and cooperation between the two countries, and this can help ease Iran’s political and economic bottlenecks. The results of the research show that historically and economically , Turkmenistan has had many cultural commonalities with Iran. In addition, this country enjoys gas resources and various economic grounds. With regard to rivalries among the hostile regional and extra-regional powers like the US and Israel in this country, on one side, and the existence of wide trade and economic sanctions of the west, Turkmenistan can be a fertile ground for offsetting pressures exerted on Iran and reducing them. The method of the research is qualitative of the descriptive-analytical type, and the data have been collected using the library method and through cataloguing.
Machine summary:
در اين راستا، اين پرسش مطرح ميشود که الزامات و ظرفيت هاي سياست همسايگي جمهوري اسلامي ايران با ترکمنستان کدام اند؟ فرضيۀ پژوهش اين است که قرارگرفتن ايران و ترکمنستان در منطقۀ هم جوار و وجود ظرفيت هاي اقتصادي، سياسي و فرهنگي ميان دو کشور، بستر هم گرايي و همکاري ميان دو کشور را فراهم ميکند و اين امر ميتواند به کاهش تنگناهاي سياسي و اقتصادي براي ايران منجر شود.
در اين راستا، اين پرسش مطـرح مـيشـود کـه چـه ظرفيـت هـا و الزامـاتي در سياسـت همسايگي ايران و ترکمنستان وجود دارد؟ فرضيۀ پژوهش اين است کـه همسـايگي ايـران و ترکمنستان و وجود ظرفيت هاي اقتصادي، سياسي و فرهنگي ميان دو کشـور، سـبب فـراهم شدن بستر هم گرايي و همکاري ميان دو کشور شده است که اين موضوع ميتواند منجـر بـه کاهش تنگناهاي سياسي و اقتصادي بـراي ايـران شـود؛ ازايـن رو، جمهـوري اسـلامي ايـران بايستي در راستاي افزايش تعاملات دوجانبه در تمامي ابعـاد بـه ويـژه تجـاري- اقتصـادي و استفاده از ظرفيت هاي بالفعل و بالقوة همسايگي اين کشور و همچنـين مشـارکت جـدي در همکاريهاي منطقه اي، اقداماتي جدي در پيش گيرد.
عنوان رويکرد مناسب جهت تبيين سياست همسايگي ايران و ترکمنستان مبنـا قـرار گرفتـه است و ضمن بررسي بسترهاي سياسـت همسـايگي ايـران و ترکمنسـتان ، الزامـات سياسـت همسايگي دو کشور و همچنين حضور و رقابت بازيگران منطقه اي و فرا منطقه اي بـه عنـوان عاملي مهم و تأثيرگذار در سياست همسايگي دو کشور بررسـي مـيشـوند، ضـمن آنکـه بـه چالش هاي امنيتي ناشي از هم جواري نيز ميشود.