Abstract:
زمینه: نقش داوری و همترازخوانی در اخلاق پژوهش و نشر بسیار ممتاز و حیاتی بوده و دگرگونیهایی در طی سالیان دراز بر این بخش مهم از ارتباط علمی رخ داده است. با وجود گوناگونی در داوریهای علمی و انتقادها و چالشهایی که به شیوه اجرا و ماهیت آن وارد شده، اما همچنان به عنوان یک هنجار اجتماعی در جامعه علمی پذیرفته شده است. پژوهش حاضر مروری است بر انتقادها و چالشهایی که توسط پژوهشگران به این رویکرد علمی مطرح شده است.
نتیجهگیری: این انتقادها از نقص در کارکرد و روند اجرا گرفته تا جنبههایی همچون شخصیپنداری همترازخوانی، تاثیر منفی آشکار یا پنهان بودن هویت، امکان سوءاستفاده، نبود داور مناسب و آموزشدیده، وجود انواع سوگیری و برخورد منافع در داوری را دربر میگیرد که اخلاقی بودن داوری را با پرسشهایی جدی روبرو کرده است. مروری کلی بر این انتقادها در کنار آشنایی با مولفههای مهم داوری اخلاقی میتواند به بهبود این فرایند علمی یاری رساند.
Background: The role of refereeing and peer-reading in the ethics of research and publishing is very privileged and vital, and changes have occurred in this important part of scientific communication over the years. Despite the diversity in scientific judgments and the criticisms and challenges that have been brought to its implementation and nature, it is still accepted as a social norm in the scientific community. The current research is a review of the criticisms and challenges raised by researchers to this scientific approach.
Conclusion: These criticisms range from defects in the function and implementation process to aspects such as the personalization of peer reading, the obvious or hidden negative effect of identity, the possibility of abuse, the lack of a suitable and trained referee, the existence of various types of bias and conflicts of interests in the refereeing, which make the refereeing ethical. has faced serious questions. A general overview of these criticisms along with familiarity with the important components of moral judgment can help to improve this scientific process.
Machine summary:
نتیجهگیری: این انتقادها از نقص در کارکرد و روند اجرا گرفته تا جنبههایی همچون شخصیپنداری همترازخوانی، تأثیر منفی آشکار یا پنهان بودن هویت، امکان سوءاستفاده، نبود داور مناسب و آموزشدیده، وجود انواع سوگیری و برخورد منافع در داوری را دربر میگیرد که اخلاقی بودن داوری را با پرسش هایی جدی روبرو کرده است.
(تاریخ دریافت: 25/05/99، تاریخ پذیرش:26/07/99) سرآغاز درباره همترازخوانی و داوری علمی و جایگاه آن در ارتباط علمی، پیشرفت علم و اخلاق نشر دیدگاههای گوناگونی مطرح و پژوهشهای پرشماری انجام شده است.
برای نمونه، برخی بر این باورند که برخلاف اهمیت، پذیرش گسترده و اجرای طولانی مدت داوری علمی، به نظر میرسد جامعه علمی در مورد کارکرد همترازخوانی و تأثیر آن در پژوهش مدرن اجماع مشخص یا یگانه و جامعی ندارد.
برای نمونه، بهنظر میرسد یکی از دلیلهای مهم برای برپایی همترازخوانی این است که بتواند در تشخیص بدرفتاریهای علمی سودمند و یاریگر باشد؛ در حالیکه از دیدگاه برخی اینگونه نیست (4، 5، 15 و 11).
در حالیکه یکی از رهنمودهای اخلاقی داوری که توسط «کوپ» (18) مطرح شده این است که داور باید در داوری خود عینی، بیطرف و سازنده باشد و بازخوردی به پدیدآوران ارائه کند که به بهبود اثر آنان کمک نماید.
از دیدگاه برخی این دیرکرد، اثر بدی در حوزههای حساسی همچون پزشکی دارد و گاه حتی این دیرکردهای بوجود آمده در این روند آگاهانه و قصدمند است که جنبه غیر اخلاقی نیز پیدا میکند (6)؛ به بیان دیگر، این دیرکرد در تعارض با برخی گزارهها و رهنمودهای اخلاقی مطرح شده «کوپ» درباره داوری بهموقع و در چارچوب زمانی تعیین شده برای همترازخوانی است (18).