ارتباط هنر و معنویت اسلامی (4) Journal Article

"قلم انسانی معمولا از نی ساخته‌شده و لاجرم نه‌تنها خطوط و اشکال زیبای خوشنویسی سنتی را تداعی می‌کند،بلکه آوای‌ سحرانگیز موسیقی قدسی عاشقان پروردگار را متذکر می‌شود و آنان را به جایگاه اصلی خود در جوار خداوند فرا می‌خواند. با این همه،نی در مقام قلم و فلوت صورتهایی خلق می‌کند که‌ به صرف وجود اشیاء مربوطاند و این ارتباط مشابه همان ارتباطی‌ است که صورتهای هنر سنتی را به واسطهء تجانس میان هنر و کیهان‌شناسی،که سرچشمهء تمامی هنرهای سنتی است،به‌ حقیقت اشیاء پیوند می‌دهد. حالات معنوی که موسیقی سنتی ایرانی برمی‌انگیزد، با«احوال»عرفا،و از این طریق با معنای باطن قرآن مقدس پیوند دارد. و مولانا جلال الدین رومی،یکی از بزرگ‌ترین آموزگاران عرفان‌ و از زمره فاش‌گویان معانی باطنی قرآن،که خود پایه‌گذار فرقهء مولویه است،فرقه‌ای که به موسیقی و رقص تعلق خاطری خاص‌ دارد،چنین می‌سراید: مطرب آغازید پیش ترک مست‌ در حجاب نغمه،اسرار الست همچنین تصادفی نیست که در طول قرون،اکثر موسیقی‌سرایان‌ ایرانی،همچون مصنفان اخل ترکیه و شمال هندوستان،با عرفان‌ دمساز بوده‌اند."