Abstract:
هنر باغ سازی همانند شعر در عرفان از مشرب الهام سرچشمه گرفته است و میتوان گفت این دو مناسبتی تمام با هم دارند. طبیعت و باغ در شعر عرفانی به فراوانی و با تعبیرات مختلف وجود دارد و به یقین مولوی از سردمداران تحول نگاه به طبیعت در ادبیات عرفانی است. واژه باغ و ترکیبات آن در شعر مولوی پربسامد بوده و با صورتهایی بدیع ظاهر شده است و در میان تمامی ترکیبات متنوع و متعدد باغ در اشعار وی، بیش از همه به باغ جان و باغ دل تاکید شده است. در این پژوهش به شیوه توصیفی– تحلیلی و از دریچه نگاه مولوی ویژگیهای باغ دل بررسی شده و در مقاسیهای تطبیقی با خصوصیات باغ ایرانی قرار گرفته است. یافتهها نشان میدهد که ویژگیهای اصلی باغ دل همچون بهترین جایگاه دیدار یار، پردهپوشی، وحدت عارف باغ آفرین و باغبان الهی و...، میباشد. هر یک از این ویژگیها در مقابل خصوصیتی مشابه در باغ ایرانی قرار دارد. خصوصیاتی همچون مکانی برای تامل و تماشا، درونگرایی، پوشیدگی، وجود زمانهای مهم و محوریت آب و... است. این مقایسه ارتباط شالوده فکری مولوی در رابطه با باغ ایرانی را مشخص مینماید
Machine summary:
2 / 23 سؤال اصلي پژوهش اين است که باغ طبيعت از نظر مولوي داراي چه خصوصيات و قابليت هايي بوده که به صورت خودآگاه (نه تقليدوار) آن را انتخاب کرده و به عنوان يک نماد رمزي بسيار مهم بدان پرداخته است ؟ پرسش ديگر اينکه چرا در ميان تمامي ترکيبات متنوع و متعدد باغ در اشعار مولانا، بيش از همه به باغ جان و باغ دل ١تأکيد شده است و چه رابطه اي ميان ريشه هاي معنايي باغ طبيعت و جان عارف در افکار مولوي وجود دارد؟ پاسخ اين سؤالات را شايد بتوان در ويژگيهاي منحصربه فردي که باغ دارد و مولانا خود به آن ها اشاره کرده است ، جست وجو نمود.
ترکيب خاص و هميشگي منظر و نظرگاه در باغ با ترکيب باغ و ديده در شعر مولانا، اين هماني دارد: «اين جا کسي است پنهان چون جان و خوشتر از جان /باغي به من نموده ايوان من گرفته » (مولوي ١٣٨٤: ٨٥١).
قدرتمندترين بيان از تصاوير اخفا و افشاي «راز» پنهان ، در شکل نهال درون باغ جلوه ميکند: 10 / 23 در سر خود روان شد بستان و با تو گويد در سر خود روان شو تا جان رسد روان را تا سر هر نهالي از قعر بر سر آيد معراجيان نهاده در باغ نردبان را (مولوي ١٣٨٤: ٧٢) باغ دل نيز مانند باغ ايراني، باغي محصور است اما به روي انسان کاملاً بسته نيست و در تناقضي نهفته براي ورود بدان بايد از پيش محرم شده باشي.