Abstract:
بر اساس صورت بندی فلاسفه علم از استنتاج بهترین تبیین، فرضیه ای که بهترین تبیین را برای پدیده ها و شواهد موردنظر ارائه دهد، احتمالا صادق است. یکی از اشکالات مطرح شده درباره این استدلال «ایراد صدق» است. بنا بر این اشکال، پرسیده میشود که بر چه اساسی نتیجه استنتاج بهترین تبیین احتمالا ما را به صدق و واقع می رساند؟ آیا معیارهای گزینش بهترین تبیین صدق رسان و واقع نما هستند؟ در این نوشتار با رویکردی توصیفی، تحلیلی و انتقادی، در گام اول به بررسی رابطه مشهورترین معیارهای استنتاج بهترین تبیین با واقع نمایی میپردازیم و در ادامه نشان می دهیم که هیچ یک از آنها نمی توانند ملاک واقع نمایی باشند؛ گرچه برخی از آنها مانند «کفایت تجربی» و «وحدت بخشی» توان راهنمایی ما به سوی ملاک واقعی صدق را دارند. در گام دوم، به کمک مباحث حساب احتمالات، به ویژه مباحث ارزشمند شهید صدر در باب توجیه گزاره های غیریقینی (یقین منطقی) ، به معرفی «احتمال معرفت شناختی» میپردازیم و بر اساس آن، برای نخستین بار، ملاک واقعی توجیه و صدق احتمالی بهترین تبیین را با عنوان «محتمل ترین تبیین از لحاظ احتمال معرفت شناختی» ارائه می دهیم.
According to what philosophers of science formulated about deduction of the best explanation, the hypothesis presenting the best explanation of phenomena and evidences is probably true. One of the objections made to this argument is the ―objection of truth‖. According to that objection, the following questions are asked: ―On what basis does the result of the deduction of the best explanation guide us to truth and reality?‖ ―Are the ‗criteria for selection‘ the best explanation of communicating truth and reality?‖ In the present article, we have used a descriptive, analytical and critical approach to, firstly, investigate the relationship between the best-known criteria for deduction of explanation and the representation of reality, and secondly, to show that none can be a true criterion for representation of reality, although some of them such as ‗empirical sufficiency‘ and ‗uniting‘ are able to guide us to the real criterion of truth. In the second step, we use the discussions on calculation of probabilities – especially the invaluable discussions of the martyred scholar Sadr on justification of uncertain propositions (logical certainty) – to introduce ―epistemological probability‖ and, accordingly, to present – for the first time – the real criterion for justification and the probable truth of the best explanation as ―the most probable explanation from the viewpoint of epistemological probability
Machine summary:
ایراد «ذهنی بودن» (Subjective Objection) و ایراد «صدق» (Truth Objection) به ترتیب این دو مرحله را به چالش میکشند: «ایراد ذهنی بودن» بدین قرار است که در مرحله نخست به جهت تعدد معیارهای ذهنی و سلیقهای بودن آها، هر فردی میتواند تبیین موردنظر خود را به عنوان بهترین تبیین انتخاب کند و درنتیجه با تبیینهای متفاوت و متعددی به عنوان بهترین تبیین روبهرو شویم؛ «ایراد صدق»، صدق و واقعنُمایی احتمالیِ بهترین تبیین را نشانه گرفته و آن را موردتردید قرار میدهد (اعتمادالاسلامی، 1394، ص132)؛ به این معنا که بر چه اساسی بهترین تبیین، احتمالاً صادق و واقعنُماست؟ آیا معیارهای انتخاب بهترین تبیین ملاک صدق و واقعنُمایی هستند؟ برای بررسی ایرادها و اشکالات مزبور، ابتدا به معرفی معیارهای انتخاب بهترین تبیین و سپس به بررسی رابطۀ آنها با یکدیگر و درنهایت به ارزیابی ارتباط آنها با واقعنُمایی میپردازیم: 1.
در نهایت میتوان گفت: از مجموع مطالبی که در آثار مختلف درباره سادگی یک فرضیه به عنوان یکی از مزیتهای تبیینگر بیان شده است، میتوان چنین جمعبندی کرد: اگر سایر شرایطی که در انتخاب بهترین تبیین تعیینکنندهاند برابر باشند، بهویژه آنکه فرضیههای رقیب دادههای یکسانی را تبیین کنند، آنگاه فرضیهای که از مفروضات کمتر، یعنی هویات یا فرضیههای کمتر، برای تبیین این دادهها بهره میجوید، مرجح است.