Abstract:
در تاریخ 13 دی ماه 1398، پهپادهای آمریکایی با حمله به کاروان حامل سردار قاسم سلیمانی و همراهان وی در کشور عراق و شهید کردن ایشان به دستور مستقیم دونالد ترامپ، اوج خباثت خود را نشان دادند. سپاه پاسداران نیز در تلافی این اقدام، در تاریخ 18 دی ماه 1398 یک حمله موشکی وسیع به پایگاه عینالاسد در عراق انجام داد. اما مطابق آنچه که مقامات ایرانی و در راس آنان رهبر معظم انقلاب اعلام کردند، انتقام سخت همچنان در راه است. آنچه در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است، مبانی فقهی-حقوقی قاعده مقابله به مثل در واقعه شهادت سردار سلیمانی است. این قاعده میتواند راهگشای بسیاری از مسائل سیاسی روزمره بینالمللی ایران باشد و دستگاه دیپلماسی و نیروهای نظامی ایران با استناد به این قاعده میتوانند به حل مسائل در عرصه بینالمللی امیدوار باشند. چنانچه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است، اقدامات ایران تاکنون (یعنی حمله موشکی به پایگاه آمریکایی عینالاسد) فقط مقابله به مثل در مقابل قدرتنمایی آمریکا بوده است. آمران و مجریان شهادت سردار سلیمانی در موعد مقتضی باید منتظر انتقام ایران باشند. اما این انتقام به نحوی است که مطابق قوانین فقهی قاعده مقابله به مثل، ویژگیهای خاصی دارد.
Machine summary:
مباني و بنيان هاي فقهي - حقوقي مقابله به مثل در واقعه شهادت سردار سليماني محمد صحرايي اردکاني استاديار گروه فقه و مباني حقوق اسلامي ، دانشکده علوم انساني و اجتماعي ، دانشگاه اردکان سيد مسعود فخري دانشکده علوم انساني و اجتماعي ، دانشگاه اردکان 1 محمدحسن زاهدي ميل سفيد دانشکده علوم انساني و اجتماعي ، دانشگاه اردکان چکيده در تاريخ ١٣ دي ماه ١٣٩٨، پهپادهاي آمريکايي با حمله به کاروان حامل سردار قاسم سليماني و همراهان وي در کشور عراق و شهيد کردن ايشان به دستور مستقيم دونالد ترامپ ، اوج خباثت خود را نشان دادند.
مثلاً در آيه : «وَِإذَا حُِّييتُمِْ بَتحِّيَۀٍَ فحَّيُواِ بأَحْسَنَِ مْنهَا أَوْ رُدُّوهَا» (نساء، ٨٦) پاسخ يک عمل پسنديده ، نيکوتر يا حداقل مانند آن خواسته ميشود و حتي پاداش خدا بر عمل نيک را ده برابر ميشمرد: «مَنْ جَاءَِ باْلحَسََنۀَِ فلَهُ عَشْرُ أَمَْثاِلهَا» (انعام ، ١٦٠) و در روايتي از امام صادق (ع ) نقل شده که در تفسير آيه : هَلْ جَزَاءُ اْلإِحْسَانِِ إَّلا اْلإِحْسَانُ (الرحمن ، ٦٠) فرمودند: 287 اين آيه -آيا پاداش نيکي جز نيکي است ؟ هم درباره مؤمن و هم در مورد کافر و نيز براي نيکوکار و گنهکار جاري است و پاداش نيکي اين نيست که همانند آن معمول گردد، بلکه بايد بيشتر باشد و گرنه فضيلت با شروع کننده است (نه جبران کننده ) (حويزي، ١٣٨٣ق ، ٥، ص ١٩٨).
پس از وقوع حمله به کاروان شهيد سليماني و ترور ايشان و هيئت همراه ، جمهوري اسلامي ايران هم توان و هم موقعيت حمله به ساير پايگاه هاي آمريکايي و نيز ناوها و هواپيماهاي نظامي اين کشور را داشته است (هرچند که مطابق آيه ٤٠ سوره شوري، مقدار مجازات نبايد از ميزان فعل ارتکابي شديدتر باشد؛ که از آن به شرط تناسب در مقابله به مثل اطلاق ميشود).